Legendarne podwaliny chińskiej cywilizacji, cz. 9.: Zjednoczenie Chin przez pierwszego cesarza

To dziewiąty z serii artykułów autorstwa zespołu redakcyjnego „The Epoch Times” na temat źródeł cywilizacji chińskiej i tradycyjnych chińskich wierzeń. Seria ta jest poświęcona dziejom Chin i ukazuje wkład kluczowych mitycznych postaci w tworzenie zesłanej przez Niebiosa kultury Państwa Środka. W tym artykule opowiadamy o postaci Qin Shi Huanga – pierwszego historycznego cesarza zjednoczonych Chin.

Wielki Yu był pierwszym, który zrezygnował z dotychczasowej tradycji przekazywania tronu wybranemu następcy, tak jak to odbyło się za rządów Yao i Shuna. Założył dziedziczną dynastię Xia. Tysiąc lat później król państwa Wu pokonał panującą po Xia królewską dynastię Yin Shang i rozpoczął trwający osiemset lat okres rządów dynastii Zhou.

Począwszy od Okresu Wiosen i Jesieni w XVIII wieku p.n.e., podczas postępującego stopniowo upadku królestwa Zhou, obszarem Chin targały nieustanne konflikty zbrojne oraz niepokoje polityczne, ale równolegle i niezależnie od tego kształtowała się i dojrzewała kultura.

Walczące państwa i rosnące w siłę państwo Qin

Ostateczne zwycięstwo państwa Qin i jego króla Ying Zhenga, który jako pierwszy w dziejach rozpoczął nowy okres dynastycznej cesarskiej władzy, było jak ukoronowanie trwającej wiele wieków historycznej sagi. Rozgrywała się ona na obszarze tego, co Chińczycy zwą „tianxia” – czyli ziemski świat pod Niebem.

Jak można dostrzec, powstawanie i upadki kolejnych chińskich dynastii przebiegały według cyklicznego wzorca. Gdy pogarszał się stan moralności, dochodziło do społecznego rozprężenia i występowały katastrofy naturalne, wtedy pojawiały się przeciwstawne siły. Usuwały one zepsuty i skostniały reżim oraz następowało założenie nowej dynastii.

Zgodnie ze starożytnymi przekazami w dawnych Chinach znajdowało się tysiące państw i państewek. Za czasów późnej dynastii Zhou istniały setki państw, potem w Okresie Wiosen i Jesieni ich liczba uległa zmniejszeniu do około 140. W końcowym okresie Zhou, gdy nadeszła era Walczących Królestw, pozostało już jedynie siedem państw. Ich władcy sami ogłosili siebie królami, ignorując pozbawione mocy monarsze prerogatywy słabego króla Zhou.

Ying Zheng był ostatnim z szeregu ambitnych władców rządzących zachodnim chińskim państwem Qin, które dzięki nim w przeciągu nieco ponad stulecia z nieznaczącego kraju przerodziło się w regionalną potęgę. Z korzyścią dla tego państwa ściągano i zatrudniano jako urzędników i doradców utalentowanych ludzi z całych Chin. Dla wielu z nich zabrakło miejsca w ich własnej ojczyźnie, a władcy Qin korzystali z ich umiejętności i wielu piastowało w służbie cywilnej najwyższe urzędy.

Okres Walczących Królestw rozpoczął się ok. 500 roku p.n.e. i trwał około trzysta lat. Wzrost znaczenia państwa Qin następował równolegle również u jego głównego rywala, nadbrzeżnej potęgi we wschodnich Chinach, którą było dobrze prosperujące państwo Qi.

Państwo Qin, aby przeciwdziałać następującej powolnie ekspansji Qi, podjęło długotrwałą, skomplikowaną i cierpliwą grę dyplomatyczną, która służyła do popierania określonych aliansów i godzenia ze sobą sprzecznych niekiedy koncepcji w regionalnych układach sił. Tak więc koalicja prowadzona przez Qi, aby z kolei powstrzymywać Qin, stworzyła wzdłuż osi północ-południe, w oparciu o koncepcję uczonego Su Qina, sojusz wertykalny. Uległ on jednak osłabieniu, gdy państwo Qin wchłonęło pojedyncze mniejsze państwa wstrzymujące się wcześniej przed zawarciem z nim układu w ramach stworzonej przez Zhang Yi koncepcji sojuszu horyzontalnego wzdłuż osi wschód-zachód.

W czasach gdy Ying Zheng władał Qin, sojusz przeciwko temu państwu stracił już całkowicie siłę. Dzięki udanym podbojom militarnym na wschodzie, na rubieżach w obrębie granic państwa znalazły się też grupy narodowości innych niż chińska, które ulegały stopniowej asymilacji. Moment, by stworzyć cesarstwo był już bliski.

Od zakładnika do króla

Wiele znaków wskazywało, że nastąpi zjednoczenie Chin przez dynastię Qin i pewnego jej potężnego władcę. Jedna z najważniejszych kronik „Zapiski wielkiego historyka” stwierdza, że w 762 roku p.n.e. Wen, władca z dynastii Qin, otrzymał święty kamień od pewnego bóstwa, któremu składał ofiary. Bóstwo często zjawiało się nocą, nadchodząc z południowego wschodu. Piało niczym kogut, sprawiając, że miejscowe bażanty kuliły się w ciemnościach.

Książę Wen zbudował sanktuarium dla tego kamienia i nazwał je Rodową Świątynią Cudownego Koguta. Taka jest też geneza nazwy współczesnego miasta Baoji w prowincji Shaanxi, które zostało zbudowane wokół świątyni. W Księdze „Feng Chan” w „Zapiskach”, podano, że posiadacz tego kamienia stanie się „potężnym władcą feudalnych panów”.

To samo źródło podaje także, że w czasie polowania książę Wen złapał czarnego smoka – znak żywiołu wody. Był to pomyślny znak, jako że schorowanej dynastii Zhou przepowiadano słabszy element ogień.

Jest też wiadomo, że w roku 374 p.n.e. oficjalny kronikarz na dworze państwa Zhou podczas spotkania z księciem Xian z dynastii Qin poinformował go, że w jego państwie narodzi się wielki władca, który zjednoczy Chiny.

Człowiek, który został pierwszym cesarzem zjednoczonych Chin, urodził się w roku 259 p.n.e. na ziemiach wroga. Jego ojciec Zhuang Xiang był młodszym księciem z dynastii Qin wysłanym jako zakładnik do państwa Zhou. Po powrocie do kraju objął później tron z pomocą poznanego tam Lu Buweia. Ying Zheng (zwany także Zhao Zheng, bo o nim tutaj mowa) po przedwczesnej śmierci ojca został w wieku lat 13 królem Qin.

Władzę w imieniu małoletniego władcy sprawował Lu Buwei. Jako regent był utalentowanym i dbającym o państwo administratorem. Ying Zheng przejął rządy dziewięć lat później po osiągnięciu pełnoletniości.

Prawdziwą władzę uzyskał po udaremnieniu spisku własnej matki i jej kochanka Lao Aia, podającego się za eunucha. Lu Buwei z powodu wzięcia udziału w tym spisku popełnił na wygnaniu samobójstwo.

W 238 roku p.n.e. Ying Zheng został koronowany w stolicy państwa Qin.

Nowy król przez cały okres rządów utrzymywał bliskie relacje ze swoimi ministrami i generałami. Jego najbliższym współpracownikiem był minister Li Si, który służył mu przez 30 lat.

Ying Zheng podbija sześć państw

Przez wiele pokoleń pomiędzy poszczególnymi państwami utrzymywały się napięcia i trwały wojny, do czasu aż Ying Zheng zdecydował, że nadeszła pora, aby pokonać wrogie krainy stojące na drodze do zjednoczenia Chin. Jego droga podboju zaczęła się od Zhao na północy, a potem Wei w Chinach centralnych. Niewielkie państwo Han na południu od Wei było kolejną zdobyczą, a po błyskawicznej kampanii wojennej skapitulowało także duże państwo Chu. Na północnym wschodzie i na wschodzie porażka państw Yan i Qi oznaczała zakończenie zorganizowanego oporu.

Główny wróg państwa Qin – państwo Zhao, było już znacząco osłabione przez walki z przygranicznymi sąsiadami, ale wciąż posiadało potężną armię kierowaną przez świetnych generałów Li Mu i Pang Nuana. Ying Zheng rzucił główne wojska na Zhao, w tym samym czasie prowadząc zakulisowe rozgrywki w państwie Han. W 231 roku p.n.e. małżonkom Qin udało się dokonać zdrady i wszcząć bunt wobec swojego władcy. Ying Zheng wysłał żołnierzy, by wesprzeć te działania, które doprowadziły do ujęcia w roku 230 p.n.e. króla Han. Państwo Han zostało zaanektowane.

W następnym roku z Qin wysłano generała Wang Jiana, aby prowadził kampanię wojenną przeciwko państwu Zhao i jego wojskom dowodzonym przez generała Li Mu. Jednak Wang Jiana spotkały niepowodzenia i Qin poprzez swoich agentów, inną drogą, osiągnęli zamierzony cel. Doprowadzili oni do sytuacji, że król Zhao stracił zaufanie do generała Li i skazał go na śmierć. Pozbawione najlepszego dowódcy siły Zhao zostały w 228 roku p.n.e. pokonane i armia państwa Qin wkroczyła do stolicy państwa. Niektórzy zbiegli dostojnicy próbowali jeszcze z zewnątrz kierować ruchem oporu, ale było to daremne, kilka lat później pokonano całą opozycję.

W tym samym czasie król znajdującego się w centralnych Chinach państwa Wei postanowił nie wspierać znajdującego się w niebezpieczeństwie państwa Zhao, tylko próbował zaspokoić ambicje króla Qin, rezygnując z części swoich ziem. Osłabiło to na tyle Wei, że w roku 225 p.n.e., gdy Ying Zheng wysłał generała Wang Bena, by zaatakował stolicę Wei. Wang zalał miasto armią żołnierzy, a król Wei ogłosił kapitulację.

Upadek Południa

Na południe i wschód od Qin leżało wielkie i gęsto zaludnione królestwo Chu. Jednak nieustanne wewnętrzne konflikty pomiędzy arystokracją a ministrami sprawiały, że nie liczyło się ono specjalnie pod względem politycznym. W momencie kiedy państwo Qin wysłało tam wojska, w królestwie Chu właśnie zamordowano króla i panował w nim chaos. Ying Zheng zebrał armię liczącą 200 tys. ludzi, a jej dowodzenie powierzył młodemu i dumnemu generałowi Li Xinowi.

To jednak okazało się nie najlepszym rozwiązaniem i Li Xin w roku 226 p.n.e. wrócił pokonany.

Nie wyczerpywało to jednak możliwości państwa Qin, jeśli chodzi o ilość żołnierzy i zdolnych wojskowych. Ying Zheng odwiedził starszego już generała Wang Jiana, który podbił państwo Zhao, i przekonał go do poprowadzenia armii liczącej 600 tys. żołnierzy przeciwko Chu.

Nastroje w państwie Chu były bardzo dobre po tym, jak ich generał Xiang Yan pokonał i zmusił do odwrotu ambitnego Li Xina. Świadom tej sytuacji Wang Jian postanowił przytrzymać swoją armię w niedalekiej odległości od granic państwa Chu, sugerując w ten sposób niezdecydowanie do podjęcia działań zbrojnych.

Dzięki temu trwającemu rok podstępowi jego żołnierze uznali, że Wang Jian z powodu wieku nie jest już zdolny, by dowodzić armią i uśpiło to ich czujność. Właśnie na taki moment czekał Wang. Zarządził rozpoczęcie błyskawicznej ofensywy, dzięki której przy pierwszym ataku zabito generała Xianga i wojsko wtargnęło w głąb terenów państwa Chu.
W roku 223 p.n.e. jego król skapitulował, a państwo Chu przestało istnieć.

Kiedy żołnierze Wanga dotarli pod górę Xi znajdującą się w dzisiejszym mieście Wuxi, w prowincji Jiangsu, kopiąc doły potrzebne przy gotowaniu posiłków, natrafili na tajemnicze stele.

Inskrypcja na kamieniach głosiła: „Wojna będzie toczyć się tak długo, dopóki góra Xi będzie bogata w cynę. Pokój nadejdzie, gdy cyny zabraknie”.

Wang i jego żołnierze dowiedzieli się od miejscowych, że teren ten obfitował w cynę od czasów króla Pinga z dynastii Zhou. Ale później produkcja cyny zmalała. Nikt nie znał pochodzenia tych steli.

Zadowolony z tej przepowiedni Wang Jian nadał tej okolicy nazwę Wuxi, co oznacza: „tam, gdzie nie ma cyny”.

Zjednoczenie Chin

Państwo Qin i jego zwycięska armia, po wyeliminowaniu państwa Zhao, graniczyło teraz na północnym wschodzie z terenami Yan. Bojący się o swoją przyszłość król Yan pozwolił księciu Dan na podjęcie nadzwyczajnych środków zaradczych. Książę zwerbował zabójcę Jing Ke, który w 226 roku p.n.e. udał się ze specjalną misją zabicia Ying Zhenga.

Użyto fortelu, aby dostąpić audiencji u niedostępnego dla obcych przybyszów i dobrze strzeżonego króla Qin. Największy generał z państwa Yan zgodził się poświęcić swoje życie, by jego odcięta głowa zaniesiona Ying Zhengowi mogła stanowić dowód na prawdziwość zdrady dokonanej przez posłańca.

Jing Ke nieomal powiodła się próba zabicia króla, jako że Ying Zheng uniknął zatrutego sztyletu (pochylił się akurat nad przyniesioną mu skrzynką – przyp. redakcji), a mordercę zabiły straże w sali tronowej.

Państwo Qin w odwecie wysłało karną ekspedycję przeciwko Ji (dzisiejszemu Pekinowi) – stolicy państwa Yan, ale powstrzymano się z dalszymi działaniami do czasu zakończenia podróży króla do Mandżurii. W 222 roku p.n.e. po zakończeniu kampanii wobec Chu armia Qin pod wodzą Wang Bena z sukcesem zakończyła wojnę, doprowadzając państwo Yan do upadku.

Ostatnim państwem do zaanektowania był największy rywal państwa Qin – państwo Qi. To państwo leżało na terenach dzisiejszej prowincji Shandong i chlubiło się swoją przeszłością sięgającą czasów panowania dynastii Zhou. Jednak później w wyniku porażek wojennych z pięcioma innymi państwami straciło na dawnym znaczeniu. Rządził nim wówczas nieudolny król Jian.

Kiedy generał Wang Ben ruszył z armiami Qin przeciwko Qi, otoczony król Jian natychmiast skapitulował. To był rok 221 p.n.e., w którym 39-letni Ying Zheng został Qin Shi Huang Di – pierwszym cesarzem imperium Qin.

Podczas gdy poprzedni legendarni monarchowie nosili tytuły „di” albo „huang”, co można przetłumaczyć jako cesarz, Qin Shi Huang był pierwszym, który po zwyciężeniu wszystkich rywali przybrał tytuł „huangdi”. Łączyły się w nim obydwa określenia i podkreślało ono najwyższy majestat cesarskiej władzy. Używali go po nim wszyscy cesarze Państwa Środka i funkcjonuje ono we współczesnym języku, odnosząc się przede wszystkim do władców Chin.

Inne części cyklu:

Wprowadzenie

cz. 2.: Fu Xi zaprowadza porządek w kosmosie

cz. 3.: Szlachetność cesarza Yao

cz. 4.: Cesarz Yao i Wielki Potop

cz. 5.: Cesarz Shun

cz. 6.: Dojście do władzy Wielkiego Yu

cz. 7.: Wielki Yu opanowuje powódź

cz. 8.: Panowanie Wielkiego Yu

cz. 10.: Chiny pod rządami pierwszego cesarza

Tekst oryginalny ukazał się w anglojęzycznej edycji „The Epoch Times” dnia 2016-09-12, link do artykułu: https://www.theepochtimes.com/the-most-important-figures-of-chinese-history-the-first-emperors-unification-of-china_2153999.html