Skarb z Trójcy trafił do Muzeum Zamkowego w Sandomierzu

Skarb składający się z ponad 50 wczesnośredniowiecznych monet odnalezionych w osadzie Trójca na terenie Zawichostu (województwo świętokrzyskie), został przekazany w czwartek do Muzeum Zamkowego w Sandomierzu.

Artefakty odszukano podczas prac archeologicznych prowadzonych od 2020 r. w Trójcy przez Nadwiślańską Grupę Poszukiwawczą Stowarzyszenia „Szansa” z Annopola, kierowaną przez Wojciecha Rudziewicza-Rudziejewskiego, przy współudziale dr. hab. Marka Florka z Instytutu Archeologii UMCS w Lublinie oraz delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Sandomierzu.

Do zbiorów Muzeum Zamkowego w Sandomierzu przekazano skarb, który tworzy zbiór 55 monet oraz drobnych przedmiotów srebrnych. Uzupełnieniem są militaria – żelaziec topora, głowice mieczy oraz grociki strzał, również odkryte w obrębie tego stanowiska.

Jak powiedział PAP dr Florek, w skład przekazywanego skarbu wchodzą między innymi 2 angielskie monety Ethelreda II (978-1016) z mennic w Londynie i Canterbury oraz fragment srebrnego dirhema władców z dynastii Samanidów, Mansura ibn Nuha (961-976) lub Nuha ibn Mansura (976-997), wybite w dwóch zupełnie przeciwległych krańcach ówczesnego świata, które spotkały się właśnie w tym miejscu.

To kolejny skarb, który udało się odnaleźć w rejonie Trójcy. Pierwszy składał się z 1880 monet piastowskich i uznawany jest za jedno z największych odkryć archeologicznych ostatniego dziesięciolecia w Polsce. W skład skarbu wchodziło: 5 denarów krzyżowych z lat 1070-80, 1 denar Bolesława Szczodrego, 2 denary Bolesława Krzywoustego, 629 denarów Władysława Wygnańca (głównie typu IV, z orłem i zającem) oraz 615 denarów Bolesława Kędzierzawego (typy I-IV).

Wojciech Rudziejewski-Rudziewicz, prezes Stowarzyszenia „Szansa”, powiedział, że badania w okolicach Zawichostu rozpoczęto z myślą o odnalezieniu miejsca legendarnej bitwy z 1205 r., którą Polacy stoczyli z Rusinami.

„Poszukiwania rozpoczęliśmy w październiku 2020 r., a na monety natrafiliśmy dopiero w marcu 2021 r. Znalezienie takiego skarbu było dla nas niezwykle ekscytujące i zaskakujące, to dla poszukiwaczy spełnienie marzeń. Czujemy bardzo dużą satysfakcję, że odnalezione przez nas artefakty trafiają do sandomierskiego muzeum” – powiedział PAP Rudziejewski-Rudziewicz.

Obecnie znaleziska z Trójcy w większości znajdują się w Muzeum Archeologii i Etnografii w Łodzi. Są tam konserwowane i opracowywane przez specjalistów. Po zakończeniu prac trafią do muzeum w Sandomierzu.

„To dopiero pierwsza transza monet i artefaktów, które będą nam przekazywane. Są to niezwykle cenne zabytki i bardzo ważne odkrycie nie tylko archeologiczne, ale też historyczne. To pokazuje, że Zawichost stanowił ważne miejsce na mapie gospodarczej Polski Piastów, jako ośrodek handlu nadwiślańskiego i wymiany handlowej z Rusią” – powiedział PAP dyrektor Muzeum Zamkowego dr Mikołaj Getka-Kenig.

Ponadto w Trójcy odnaleziono kilkadziesiąt odważników żelaznych powlekanych brązem, które były używane w handlu w rejonie Morza Bałtyckiego i służyły do ważenia srebra. Łączy się je z systemem miar i wag stosowanym w X i XI w. przez Wikingów, co może potwierdzać, że Trójca w tym czasie była centrum handlu o znaczeniu międzynarodowym.

Cenny zbiór monet wczesnośredniowiecznych znaleziono w Trójcy już w latach 30. XX w. Liczył co najmniej 841 monet i 45 ułamków.

Trójca to dawna wieś, obecnie część miasta Zawichost w województwie świętokrzyskim. Jej nazwa pochodzi od wezwania Trójcy Świętej, które nosi znajdujący się tu kościół parafialny. Dawna osada w Trójcy była prawdopodobnie najistotniejszym ośrodkiem jedenastowiecznego handlu w północnej Małopolsce. Była ona położona w miejscu jednej z najważniejszych średniowiecznych przepraw przez Wisłę. Przebiegały tam szlaki handlowe z Rusi: od Kijowa poprzez Grody Czerwieńskie oraz drugi ze Smoleńska i Nowogrodu. Dodatkowo krzyżowały się one ze szlakiem prowadzącym znad Morza Bałtyckiego nad Adriatyk. W końcu XI w. powierzchnia osady wynosiła 20 ha.

Autor: Wiktor Dziarmaga, PAP.