Z zapachu ciała człowieka można wywnioskować niektóre cechy jego osobowości. Badania pokazują też, że im dłużej ludzie żyją w parach, tym bardziej upodabniają się ich preferencje smakowe i zapachowe – mówi PAP dr Anna Oleszkiewicz z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Zdaniem ekspertki zmysł węchu pozostaje niedoceniony we współczesnej kulturze, w której skupiamy się głównie na obrazie. Jednak wiele badań pokazuje, że węch ma duże znaczenie w wielu sferach funkcjonowania człowieka.
– Zmysł węchu jest zmysłem fascynującym i do tej pory być może w nauce niedocenianym. Nam się wydaje, że jest warty uwagi i odkrywamy coraz więcej jego powiązań z ludzką psychiką – podkreśliła dr Oleszkiewicz, która w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego zajmuje się badaniami węchu i smaku człowieka.
Ekspertka przypomniała, że węch reguluje nasze zachowania związane z odżywianiem, decyduje o tym, czy coś nam smakuje, czy też nie, bowiem zmysły węchu i smaku są bardzo blisko ze sobą powiązane. W obecności przyjemnych zapachów jesteśmy bardziej kreatywni, pachnące otoczenie wpływa na nasze decyzje zakupowe, a np. gryzący zapach dymu ostrzega nas o niebezpieczeństwie, co pomaga nam przetrwać.
W swoich badaniach wrocławscy naukowcy starają się sprawdzić, jakie społecznie użyteczne informacje ludzie wyciągają z otaczających ich zapachów, ale też jak funkcjonują w środowisku, w którym obecne są różnego rodzaju zapachy.
W badaniach węchu wykorzystują standaryzowany test Sniffin’ Sticks wynaleziony w „Smell and Taste” Center w Dreźnie, z którym wrocławski Instytut blisko współpracuje. Test, który składa się ze sztyftów zapachowych, używany jest głównie do diagnozy funkcji węchu, czyli sprawdzania, czy dana osoba ma dobry, czy słaby węch.
Zapach podpowie, kim jesteś
Ale w Instytucie prowadzone są również badania nad zapachem ludzkiego ciała. W tych badaniach naukowcy używają ludzkiego potu, który zbierany jest od ochotników. Dodatkowo „dawcy potu” wypełniają przed przystąpieniem do badania kwestionariusz osobowości – wypełniają go też dwie bliskie im osoby. W ten sposób uzyskuje się kryterium trafności.
Naukowcy starają się sprawdzić, jakie społecznie użyteczne informacje ludzie czerpią z otaczających ich zapachów (Eveline de Bruin / Pixabay)
– Wiedząc, jaką osobowość ma dana osoba, mogliśmy ocenić, na ile trafnie te cechy wywnioskowane zostały z potu przez uczestników badania, których zadanie polegało na wąchaniu tych próbek – wyjaśniła dr Oleszkiewicz. Wyniki badań pokazują, że z zapachu ciała człowieka można wywnioskować, czy ktoś jest neurotyczny – skryty, nerwowy, czy wprost przeciwnie – jest osobą ekstrawertywną, która lubi spędzać czas z innymi ludźmi, jest otwarta i komunikatywna.
Inne ciekawe wnioski przyniosły badania przeprowadzane wśród par. Okazało się, że ludzie żyjący razem wraz z upływem lat upodabniają się pod kątem preferencji smakowych i zapachowych. – Oznacza to, że im dłużej ludzie są w parze, im dłużej jedzą wspólnie posiłki, spędzają wspólnie czas w tej samej przestrzeni, tym bardziej upodabniają się ich preferencje względem otaczających ich zapachów, ale też względem smaków – dodała badaczka.
W kolejnych badaniach naukowcy sprawdzali węch osób niewidomych. – Sprawdzaliśmy taką potoczną intuicję, że osoby, które nie widzą, powinny mieć lepszy węch. Ale badania tego nie potwierdziły. Osoby niewidome i pasujące do nich osoby o podobnych cechach demograficznych z pełnym funkcjonalnym wzrokiem wykonały zadania węchowe tak samo – zaznaczyła dr Oleszkiewicz.
W następnym projekcie badacze chcą porównywać osoby niewidome i niesłyszące w zakresie zdolności węchowych, preferencji smakowych, a także wrażliwości dotykowej.
W obecności przyjemnych zapachów jesteśmy bardziej kreatywni. Na zdjęciu kwiaty wiśni japońskiej (Hans Braxmeier / Pixabay)
Podpowie też wspomnienia
W Instytucie Psychologii UWr prowadzone są także nowatorskie badania nad pamięcią węchową, czyli pamięcią związaną z zapachami lub przez nie wywołaną.
Zdaniem Agnieszki Sabiniewicz z IPs UWr to, czym jest pamięć węchowa, najlepiej oddaje przykład powrotu po dłuższej podróży do domu. Kiedy otwieramy drzwi najpierw docierają do nas wszystkie zapachy związane z tym miejscem, które dobrze znamy, docierają do nas wszystkie wspomnienia i zazwyczaj pozytywne emocje, które się z nim łączą.
– Dotąd badania skupiały się głównie na właściwościach zapachów jako pewnych wywoływaczy wspomnień. I okazało się, że wspomnienia te mają bardzo konkretne i ciekawe właściwości – są wyraziste, silnie emocjonalne oraz są zazwyczaj dużo starsze od wspomnień wywołanych przez inne bodźce, np. wzrokowe czy słuchowe – wyjaśniła doktorantka.
Wrocławscy naukowcy opracowali test do badania pamięci węchowej, który składa się z 32 sztyftów zapachowych. Dzięki tak dużej liczbie zapachów – ich zdaniem – można dokładne różnicować poziom pamięci węchowej u badanych. Za pomocą testu można m.in. sprawdzić, czy pamięć węchowa w jakiś sposób łączy się ze zdolnościami poznawczymi.
– W tym przypadku mamy wybranych kilka rodzajów pamięci: roboczą i przestrzenną, co do których przesłanki teoretyczne pokazują, że rzeczywiście takie zależności mogą występować. Chcemy również sprawdzić, czy pewne cechy osobowości również łączą się z poziomem pamięci węchowej – dodała Sabiniewicz.
Wrocławscy naukowcy opracowali test, dzięki któremu można m.in. sprawdzić, czy pamięć węchowa łączy się ze zdolnościami poznawczymi (Couleur / Pixabay)
Wskazówka dla lekarzy
Naukowcy przyznają, że badania węchu mają także duże znaczenie w psychiatrii, bowiem problemy z węchem mogą być wczesnym markerem chorób neurodegeneracyjnych.
– Problemy z węchem zaczynają się na ok. 10 lat przed pojawieniem się choroby Parkinsona i Alzheimera. Najnowsze badania pokazują, że w przypadku choroby Parkinsona występuje bardzo specyficzny schemat utraty funkcji węchowej, ponieważ chorzy dalej są w stanie odczuwać zapachy, ale niekoniecznie są w stanie dobrze je lokalizować. Gorzej czują, że niektóre zapachy są gryzące albo łaskocące w nosie. To jest tzw. funkcja trójdzielna i ona dość wcześnie zanika w przypadku choroby Parkinsona – podkreśliła dr Anna Oleszkiewicz.
Źródło: PAP.
