O chińskich cesarzowych, których mądrość umocniła władzę dynastii

W całej historii Chin liczne dynastie były zakładane przez mężów ambitnych i zdecydowanych. Lecz również kobiety przy ich boku odegrały niepoślednią rolę w ukształtowaniu charakteru i spuścizny chińskiej cywilizacji.

Klasyczna kultura chińska wysoko ceniła kobiety, które wykorzystywały swoją mądrość i wiedzę, by wspierać swych ojców, mężów i synów w ich sądach i przywództwie.

W „Klasycznej księdze tysiąca charakterów”, tradycyjnym tekście dydaktycznym, zawarta jest maksyma: „Poza domem – uznawaj nauki swego mistrza, w domu – szanuj zasady matki”.

Mądrość, określana w chińskim jako „zhi”, jest czwartą z pięciu głównych zasad konfucjanizmu, obok życzliwości, uczciwości, cnoty i wiary. Przedstawiamy trzy historie chińskich władczyń, sławnych ze swych dokonań i zasług dla dynastii Han i Tang.

Cesarzowa Yin okazuje współczucie rywalce, która popadła w niełaskę

Cesarz Guangwu ze Wschodniej Dynasti Han miał obok swej pierwszej żony Yin Lihua oficjalną małżonkę Guo Shengtong, pochodzącą z bogatej i wpływowej rodziny, która urodziła mu syna następcę. W tym skomplikowanym układzie cesarz darzył większą sympatią Yin Lihua, lecz znajdował się pod presją, by ze względów politycznych przyznać pierwszeństwo Guo Shengtong.

Pochodząca ze wschodnich Chin Yin Lihua była potomkinią słynnego ministra Guan Zhonga. Guangwu, który zachwycał się nią jako „ideałem piękna”, zaofiarował jej tytuł cesarzowej.

Yin, nie mając syna (wówczas była bezdzietna – przyp. redakcji), pozostała skromna i odrzuciła tę propozycję. W tym układzie Guo Shengtong otrzymała tytuł cesarzowej.

Jednak Guangwu nie mógł pozbyć się uczuć dla swej pierwszej żony Yin Lihua. Pewnego razu chciał obdarzyć braci Yin tytułami szlacheckimi, lecz Yin odmówiła, argumentując, że byłby to przykład nepotyzmu. Kiedy chciał podarować jej koszowną biżuterię, nie zgodziła się na to, mówiąc, że takie ekstrawaganckie prezenty są nie na miejscu, gdy państwo jest wyniszczone latami wojny.

Wiedząc, że Guangwu nadal kocha Yin, Guo Shengtong była pełna zawiści i knuła nieustannie intrygi przeciwko Yin. Po siedemnastu latach małżeństwa cesarz miał dosyć Guo i pozbawił ją tytułu cesarzowej.

Yin Lihua została nową cesarzową, lecz nie czuła złości wobec Guo i jej rodziny. Nakazała swoim synom i wnukom traktowali obaloną cesarzową jak ich własną matkę i babkę. Tak więc cesarz Ming, syn Yin i następca Guangwu (był znany jako książę Liu Yang, nim objął cesarski tron – przyp. redakcji), brał udział w pogrzebie Liu Jianga, pierworodnego syna Guo. Dzięki cnocie Yin dalsza historia dynastii Han nie splamiła się bratobójczą walką.

Cesarzowa Mingde pomaga w zarządzaniu państwem

Cesarzowa Mingde z dynastii Han była synową cesarzowej Yin i żoną cesarza Minga. Jest znana z tego, że wykorzystała swój autorytet, by zapewnić sprawną sukcesję tronu, czym zdobyła sobie uznanie jako wzór do naśladowania dla zwykłych kobiet i żon cesarskich na dworze cesarskim.

Cesarz Ming cenił opinie Mingde i często radził się jej w sprawach politycznych. Mimo wielkiego wpływu, jaki miała na swego męża, Mingde zadowalała się rolą doradcy i nie wykorzystywała swego wpływu dla własnych korzyści.

Po śmierci cesarza Minga jego następcą został cesarz Zhang. Ponieważ ten był jeszcze dzieckiem, Mingde objęła stanowisko regentki.

W historii Chin wcale nierzadkie były przypadki, że cesarzowa wdowa sama obejmowała władzę i rządziła zza kulis w imieniu marionetkowego cesarza. Cesarzowa Mingde wiedziała, że prowadziło to do chaotycznego rozwoju wydarzeń i surowo zabraniała koteriom dworskim wywierać wpływ na młodego cesarza.

Wujowie cesarza Zhanga wywierali na niego nacisk, by nadał im tytuły królewskie. Cesarzowa wdowa Mingde była w stanie temu zapobiec – a gdy cesarz dorósł, przekazała mu pełnię władzy. Dzięki jej zabiegom okres jego panowania był stabilny i pomyślny.

Cesarzowa Zhangsun wstawia się za uczciwym urzędnikiem

Cesarz Taizong uchodzi za jednego z największych władców w historii Chin. Urodzony jako Li Shimin, był on założycielem dynastii Tang, rządzącej Chinami przez prawie 300 lat (618-907 r. n.e.), której panowanie uchodzi za złoty okres chińskiej kultury, cywilizacji i imperialnej potęgi.

Lecz Taizong zawdzięczał sukces także cesarzowej Zhangsun, swojej żonie, której interwencje i rady podsuwane we właściwym momencie przyczyniły się do osiągnięć tego wielkiego człowieka.

Zhangsun, córka generała służącego w czasie panowania dynastii Sui, wychowywała się w rodzinie urzędnika i – co było w tamtych czasach rzadko spotykane – otrzymała klasyczną chińską edukację, tradycyjnie zarezerwowaną dla chłopców.

Mimo że Zhangsun wychowała się w bogatej rodzinie, dawała dobry przykład szlachcie, prowadząc oszczędny styl życia. Jej tolerancyjny i miłosierny charakter zapewniał dobrą atmosferę na dworze cesarskim, co pozwalało cesarzowi Taizongowi skupiać się na sprawach polityki.

Cesarzowa wierzyła, że mężczyźni i kobiety uzupełniają się nawzajem i dlatego nie powinna mieszać się do spraw polityki. Lecz gdy konieczne było skłonić cesarza do zmiany kursu, Zhangsung wiedziała, jak i kiedy zabrać się do dzieła.

Wei Zheng, urzędnik z czasów wczesnej dynastii Tang, był znany ze swej szczerej, lecz ostrej krytyki. Odznaczając się odwagą i przekonaniem, nie bał się mówić bez ogródek nawet przed cesarzem.

Cesarz szanował Wei jako „lojalnego urzędnika udzielającego dobrych rad”, lecz czasem tracił do niego cierpliwość.

Pewnego razu Taizong chciał w porze wiosennej urządzić polowanie i w tym celu zebrał wielu służących, którzy mieli zająć się przygotowaniami. Gdy Wei Zheng dowiedział się o tym, przybył pełen oburzenia i zażądał odwołania wyprawy – jego zdaniem wiosna, która jest okresem odradzania się natury, jest nieodpowiednią porą na polowania – zakłóciłoby ono równowagę przyrody.

Wściekły, że polowanie nie doszło do skutku, Taizong wrócił na swój dwór i oznajmił cesarzowej, że zabije Wei Zhenga za jego bezczelność.

Nic nie mówiąc, Zhangsun wycofała się do swej gotowalni. Taizong był zaskoczony, gdy ujrzał swą żonę w szatach koronacyjnych. Kłaniając się, powiedziała: „Słyszałam, że tylko najlepsi cesarze mają uczciwych urzędników. Minister Wei jest tak uczciwy, gdyż jesteś cesarzem o wielkich zdolnościach. Gratuluję Ci”.

Taizong od razu zrozumiał, jak niemądre były jego zamiary, i wybaczył Wei Zhengowi.

Zhangsun wierzyła, że w polityce należy kierować się rozsądkiem i ostrożnością. „Nawet w czasie pokoju myśl o okresie niebezpieczeństw; wybieraj uczciwych i zdolnych urzędników i słuchaj ich rad. To wszystko, co wiem jako twoja żona, i nic innego”.

Tekst oryginalny ukazał się w anglojęzycznej edycji „The Epoch Times” dnia 2015-11-04, link do artykułu: https://www.theepochtimes.com/the-chinese-empresses-whose-wisdom-enriched-dynastic-rule_1889894.html