Gwiazdy lśnią na niebie, jest to naturalne. Jednak gwiazda EPIC 204376071 prawie zgasła na oczach astronomów. Na ilustracji artystyczne wyobrażenie ciał niebieskich (kalhh / Pixabay)
Kosmos znów uchyla przed nami rąbka tajemnicy. Astronomowie zaobserwowali zjawiskowe zachowanie gwiazdy EPIC 204376071, oddalonej od Ziemi o 440 lat świetlnych. Czym ta gwiazda zmienna zaćmieniowa zaintrygowała obserwatorów nieba?
Niewyjaśniony sekret wygaszania gwiezdnego blasku
Początkowo przez długi okres monitorowania gwiazda EPIC 204376071 nie wykazywała żadnych szczególnych zachowań, aż do dnia, w którym naukowcy dostrzegli niespotykane dotąd fluktuacje jej światła.
To, że gwiazdy lśnią na niebie, jest naturalne i nikogo nie dziwi. Jednak EPIC 204376071 prawie zgasła na oczach astronomów. Trwało to jeden dzień, a następnie znowu jej jasność, tym razem dużo wolniej, powróciła do normalnego stanu.
Fenomen, którego przyczyny nie są jeszcze znane, wzbudził wielkie zainteresowanie nie tylko środowiska naukowego.
Należąca do konstelacji Skorpiona gwiazda EPIC 204376071 potrafiła obniżyć swoją jasność aż o 80 proc. To naprawdę wyjątkowa umiejętność.
Aby lepiej zobrazować tę unikatową zdolność, trzeba porównać ją z możliwościami słynnej KIC 8462852 (znanej także jako gwiazda Boyajian czy gwiazda Tabby’ego) z gwiazdozbioru Łabędzia. U gwiazdy Boyajian spadek jasności wynosi bowiem maksymalnie 22 proc.
Artystyczna wizja czerwonego karła typu widmowego M4, o temperaturze 3200 K (RedDwarfNASA.jpg: NASA/Walt FeimerDerivative – NASA / domena publiczna)
U gwiazdy EPIC 204376071 mamy więc do czynienia z tzw. zakryciem, które nie tylko było bardzo głębokie, lecz na dodatek asymetryczne. Oznacza to, że przywrócenie jasności – wyjście spoza czegoś, co blokowało światło (ang. egress) było dwukrotnie dłuższe niż wejście w proces zaciemniania (ang. ingress).
EPIC 204376071 to czerwony karzeł, czyli gwiazda ciągu głównego późnego typu widmowego. W tym konkretnym przypadku jest to typ M. Czerwone karły mają w zestawieniu ze Słońcem mniejszą masę, rozmiar i jasność, a temperatury występujące na ich powierzchni są niższe niż 4000 st. Kelvina.
We Wszechświecie najwięcej jest gwiazd tego typu, ale nie można ich dostrzec gołym okiem na ziemskim niebie ze względu na niski poziom jasności.
Gwiazda EPIC 204376071 jest niewielka, stanowi 16 proc. masy Słońca, ma 63 proc. jego średnicy i jest dość ciemna, ponieważ uzyskuje jedynie 3 proc. jasności złotej kuli. Co więcej, temperatura panująca na jej powierzchni jest niska, osiąga 3000 st. Kelvina, czyli o około 2777 st. Kelvina mniej niż Słońce.
Niewątpliwa mistrzyni wygaszania swego blasku jest jak na gwiazdę całkiem młoda. Ma zaledwie około 10 mln lat.
Poszukiwania przyczyn anomalii jeszcze potrwają
Badacze szukają wytłumaczenia nietypowego spadku światła, analizując także analogiczny przypadek, wprawdzie nie o tak wysokim stopniu zakrycia. Chodzi o gwiazdę KIC 10403228, która równie niespodziewanie straciła na jasności.
Artystyczne wyobrażenie pyłu lub małych cząstek materii krążących wokół gwiazdy (NASA/JPL-Caltech / domena publiczna)
Niewykluczone, że oba zjawiska mogły być efektem zasłonięcia przez ciała niebieskie znajdujące się w pobliżu danej gwiazdy. Mogą to być np. brązowy karzeł czy duża planeta z systemem pierścieni.
Jednak co to jest dokładnie i jak to możliwe, naukowcy jeszcze nie ustalili. Udowodnienie jakiejkolwiek tezy i przeprowadzanie dalszych badań wymaga więcej czasu, ponieważ anomalie dotyczące spadku jasności zaobserwowano tylko raz w ciągu 160 dni obserwacji.
Inne hipotezy zakładają, że nagły skok jasności mógł być wynikiem krążącego wokół pyłu czy małych cząsteczek materii.
Mogło to też być spowodowane przez przejściowe zjawisko opadania rozproszonej materii na powierzchnię ciała niebieskiego na skutek grawitacji.
Astronomowie podkreślają, że jest za wcześnie na ostateczne wnioski. Gwiazda EPIC 204376071 zostanie poddana badaniom. Planowane są pomiary prędkości radialnych, aby móc sprawdzić ewentualne pozostałości orbitującego ciała. Badacze dokonają również obserwacji optyki adaptacyjnej pomocnej w sprawdzeniu wysnutych hipotez.
Pozostaje czekać na kolejne wieści na temat ekscentrycznej gwiazdy EPIC 204376071.
Źródła: Science Alert, phys.org, TylkoAstronomia.pl, Wikipedia.
