Dyrektor muzeum Robert Sadowski (drugi po prawej), główny inwentaryzator Muzeum Wojska w Białymstoku dr Sylwia Trzeciakowska (druga po lewej), pracownik Muzeum Wojska w Białymstoku Piotr Zawisza Januszek (trzeci po lewej) oraz znalazca miecza, pracownik Działu Edukacji i Wystaw Muzeum Wojska Szczepan Skibicki (czwarty po lewej) podczas prezentacji wczesnośredniowiecznego miecza po konserwacji w Muzeum Wojska w Białymstoku, 29.11.2024 r. Miecz został odnaleziony przez pracownika Muzeum Wojska w Białymstoku na terenie województwa podlaskiego w 2022 r. Towarzyszyły mu fragmenty ceramiki, gwoździe oraz inne drobne elementy metalowe (Artur Reszko / PAP)
Do zbiorów Muzeum Wojska w Białymstoku trafił po renowacji unikatowy zabytek o dużej wartości historycznej – wczesnośredniowieczny miecz w typie broni wikingów, pochodzący z IX-X w. Ponad dwa lata temu znalazł go pracownik tej placówki podczas nurkowania w rzece Supraśli.
W piątek cenny zabytek, już po przeprowadzonej renowacji, został pokazany dziennikarzom. Mogą go też oglądać zwiedzający. „To bardzo nietypowy miecz, z tego, co wiem, w kraju są tylko trzy lub cztery takie miecze” – mówił dziennikarzom dyrektor Muzeum Wojska w Białymstoku Robert Sadowski.
Wczesnośredniowieczny miecz po konserwacji prezentowany w Muzeum Wojska w Białymstoku, 29.11.2024 r. Miecz został odnaleziony przez pracownika Muzeum Wojska w Białymstoku na terenie województwa podlaskiego w 2022 r. (Artur Reszko / PAP)
Na odnowionym mieczu są zmineralizowane fragmenty. „Po części środkowej widać, jak czas zadziałał. Kiedy toczono walkę na te miecze, to ta środkowa część najczęściej przyjmowała uderzenia i siłą rzeczy powstawały jakieś mikropęknięcia, rysy, odpryski, co spowodowało taką, a nie inną reakcję materiału przez tysiąc lat” – mówił Sadowski.
Choć miecz znalazł pracownik Muzeum Wojska, zanim został on formalnie przekazany tej placówce, musiał przejść prawną procedurę prowadzoną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Dopiero gdy stał się własnością muzeum, trafił do konserwacji – do specjalistów z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Prace trwały prawie pięć miesięcy.
Dr Ryszard Kaźmierczak z UMK w Toruniu mówił, że wszystko wskazuje na to, iż jest to oręże wytworzone pod koniec IX bądź na początku X w., najprawdopodobniej związane z kulturą wikingów czy ludnością bałtyjską. „Miecz jest wyjątkowy ze względu na formę, kształt i stopień zachowania tej substancji organicznej, co możemy zobaczyć na rękojeści” – mówił.
Rękojeść wczesnośredniowiecznego miecza po konserwacji, prezentowanego w Muzeum Wojska w Białymstoku, 29.11.2024 r. (Artur Reszko / PAP)
Dodał, że konserwacja polegała m.in. na żmudnym usuwaniu zmineralizowanych powłok, żeby nie zniszczyć pierwotnej formy i kształtu miecza. Cały proces odbywał się „w środowisku mokrym”, by nie doszło do przesuszenia. Historycy przypuszczają, że w miejscu, gdzie został odkryty, miecz został zgubiony podczas przeprawy przez rzekę Supraśl albo podczas potyczki zbrojnej. Być może jego właściciel tam zginął.
Latem 2022 roku na unikatowy artefakt trafił podczas nurkowania w Supraśli pracownik Muzeum Wojska w Białymstoku Szczepan Skibicki. Wcześniej w tym miejscu była łacha piachu, która została zmyta przez nurt rzeki. Skibicki wydobył miecz, zabezpieczył tak, by był stale w środowisku mokrym, i zawiadomił dyrekcję placówki. „Odnalezienie go można porównać do farta trafienia szóstki w totka” – mówił w piątek dziennikarzom.
W sierpniu 2022 roku, gdy znalezisko zostało pokazane dziennikarzom w stanie po wydobyciu z rzeki, miecz był umieszczony w wodzie destylowanej, by nie był poddawany oddziaływaniu powietrza. W zbiorach białostockiej placówki jest też inny miecz w podobnym typie, odnaleziony w latach 70. ubiegłego wieku, przy melioracji rzeki Supraśli. To miecz wczesnośredniowieczny z XI w.
Źródło: PAP.
