Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen i przewodniczący Rady Europejskiej Charles Michel podczas konferencji prasowej, szczyt UE w siedzibie Rady Europejskiej, Bruksela, Belgia, 24.05.2021 r. (JOHN THYS/POOL/PAP/EPA)
Szef Rady Europejskiej Charles Michel powiedział na konferencji prasowej w Brukseli po zakończeniu pierwszego dnia obrad szczytu przywódców UE, że Wspólnota musi powstrzymać „granie w ruletkę życiem niewinnych cywilów” i dlatego szefowie państw i rządów zdecydowali o nałożeniu nowych sankcji na Białoruś.
„Porwanie. Piractwo powietrzne. Granie w ruletkę życiem niewinnych cywilów. Dość. Pratasiewicz oraz Sapiega muszą zostać uwolnieni. Dziś przywódcy UE-27 zdecydowali o nowych sankcjach i innych zdecydowanych środkach przeciwko władzom Białorusi” – powiedział Michel.
Wtórowała mu przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen.
„Porwanie samolotu jest świadomym i niepotrzebnym narażeniem na niebezpieczeństwo. W sposób nieusprawiedliwiony został użyty samolot wojskowy. Kontrola lotów została wykorzystana, by pomóc państwu przejąć kontrolę nad unijnym samolotem. Białoruś wykorzystała swoją przestrzeń powietrzną, żeby dokonać państwowego porwania” – mówiła.
„Ocena Rady Europejskiej była jednogłośna. Jest to atak na demokrację, na wolność słowa i na europejską suwerenność” – dodała.
Przywódcy UE zdecydowali o nałożeniu kolejnych sankcji na przedstawicieli reżimu białoruskiego, jak również sankcji gospodarczych na Białoruś. Unijna przestrzeń powietrzna ma też zostać zamknięta dla białoruskich linii lotniczych. Unijni liderzy potępili zmuszenie przez Białoruś do lądowania samolotu Ryanair w Mińsku oraz zatrzymanie przez białoruskie władze dziennikarza Ramana Pratasiewicza.
Zdecydowali o zakazie przelotów przez przestrzeń powietrzną UE dla białoruskich linii lotniczych i uniemożliwieniu im dostępu do portów lotniczych UE.
Zaapelowali również do przewoźników lotniczych mających siedzibę w UE o unikanie przelotów nad Białorusią.
Wezwali także Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) do pilnego zbadania sprawy zmuszenia do lądowania samolotu Ryanair w Mińsku.
Jednym z tematów obrad pierwszego dnia szczytu były też stosunki UE z Rosją.
„Europejscy liderzy zgodzili się, że Rosja nieustannie rzuca wyzwanie naszym interesom i naszym wartościom poprzez swoje działania w przeszłości i obecnie. […] Widzieliśmy próby osłabiania Unii Europejskiej i krajów członkowskich, poprzez zagrożenia hybrydowe, sabotaż, zabójstwa, cyberataki i kampanie dezinformacyjne” – wyliczała von der Leyen, konstatując: „Widzieliśmy te wzory przez lata. To się nie zmienia, tylko się pogarsza”.
Szefowa KE zaznaczyła jednocześnie, że „Rosja i UE są skazane na wspólną przyszłość”.
Uzasadniając tę ocenę, Ursula von der Leyen przypomniała, że Rosja jest największym sąsiadem UE i pozostaje „źródłem handlu i inwestycji”.
W przyjętych konkluzjach nt. Rosji Rada Europejska potępiła „nielegalne, prowokacyjne i destrukcyjne” działania Rosji skierowane przeciwko UE, jej państwom członkowskim „i nie tylko”. Podkreśliła jedność i solidarność Unii w obliczu takich aktów, a także poparcie dla wschodnich partnerów.
„Rada Europejska potwierdza swoje przywiązanie do pięciu zasad rządzących polityką UE wobec Rosji. Zwraca się do wysokiego przedstawiciela [Josepa Borrella] i Komisji [Europejskiej] o przedstawienie, zgodnie z tymi zasadami, sprawozdania na temat stosunków UE–Rosja z myślą o posiedzeniu w czerwcu 2021 roku” – dodali przywódcy.
Wyrazili też solidarność z Czechami i zapowiedzieli dalszą koordynację „z podobnie myślącymi partnerami”.
Z Brukseli Artur Ciechanowicz i Łukasz Osiński, PAP.
