Staw w jednym z kraterów uderzeniowych w rezerwacie przyrody Meteoryt Morasko w północnej części Poznania (Jersz, CC BY 2.5 / Wikimedia, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=864865)
Wbrew swej nazwie 271-kilogramowy meteoryt jest największym ze znalezionych w Polsce. Na ten rekordowej wagi okaz natrafiono na Morasku już latem 2017 roku, ale dopiero teraz znalezisko ujawniono. „Kruszynka”, nazwana tak przez odkrywców, zdetronizowała dotychczasowego giganta o wadze 261,2 kg, znalezionego w 2012 roku.
271-kilogramowa „Kruszynka”
Historia meteorytów na obszarze dzisiejszych północnych przedmieści Poznania sięga 5 tys. lat wstecz. Wedle naukowców spadł wówczas na tym terenie deszcz meteorytów. Obecnie w tym miejscu znajduje się największe w Europie skupisko kraterów powstałych po uderzeniu meteorytów żelaznych. Aby ochronić kratery, utworzono rezerwat przyrody Meteoryt Morasko.
Latem ubiegłego roku Andrzej Owczarzak i Michał Nebelski znaleźli poza terenem rezerwatu fragment meteorytu, który nazwali „Kruszynka”. O odkryciu powiadomiono jednak dopiero teraz.
Początkowo „Kruszynka” miała jeszcze większą masę: ważyła aż 315 kg. „Schudła” o 44 kilogramy w rezultacie kilkumiesięcznego czyszczenia z tzw. zwietrzeliny, czyli naleciałości, które narosły już na Ziemi.
Zdaniem Andrzeja Owczarzaka odkryty okaz posiada regmaglipty, czyli specyficzne wgłębienia, które tworzą się w trakcie przelotu meteorytu przez atmosferę. Odkrywca dodaje, że zachowały się na nim również fragmenty skorupy obtopieniowej.
Okaz meteorytu żelaznego z innej lokalizacji, miejsce odnalezienia nieoznaczone. Widoczne regmaglipty, czyli charakterystyczne zagłębienia jak po naciśnięciu kciukiem na plastelinę (Hans / Pixabay)
Najpewniej będzie można obejrzeć
Andrzej Owczarzak ma nadzieję, że już wkrótce meteoryt trafi na wystawę i będą mogli zobaczyć go wszyscy zainteresowani.
Zanim zostanie zaprezentowany publicznie, zbadają go naukowcy z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. – Od kiedy zajmuję się poszukiwaniami, staram się współpracować z poznańską uczelnią. Mam nadzieję, że i ten okaz trafi na ekspozycję, by poznaniacy i Polacy mogli go zobaczyć – powiedział w rozmowie z PAP.
Już kilka ton materiału znaleziono na terenie Moraska. Do tej pory najpotężniejszym był meteoryt ważący po oczyszczeniu 261,2 kg, znaleziony w 2012 roku.
Duet poszukiwaczy Owczarzak i Nebelski ma na swoim koncie m.in. odnalezienie w 2015 roku okazu, który po procesie oczyszczenia ważył 174 kg.
Rezerwat przyrody Meteoryt Morasko – siedem kraterów
O wyjątkowości rezerwatu przyrody Meteoryt Morasko, być może nawet w skali świata, świadczy fakt, że jest on jednym z niewielu znanych miejsc, gdzie występują obok siebie meteoryty oraz kratery uderzeniowe powstałe na skutek ich upadku.
Na pierwszy okaz moraskich meteorytów natknął się w 1914 roku niemiecki przyrodnik podczas kopania rowów strzelniczych. Tamten fragment miał masę niemal 80 kg.
Siedem kraterów uderzeniowych usytuowanych jest na południowym stoku najwyższego wzniesienia w okolicach Poznania, czyli mierzącej 154 m n.p.m. Góry Moraskiej. W 1976 roku utworzono na tym blisko 55-hektarowym obszarze rezerwat przyrody.
Przypuszcza się, że odłamek wielkiego meteorytu żelaznego (tzw. syderytu), który ok. 5 tys. lat temu spowodował powstanie moraskich kraterów, należał do roju Perseidów. Jest to jeden z najregularniejszych rojów meteorów: co roku jego orbita przecina się z ziemską w lecie, a jego maksimum można zaobserwować pomiędzy 12 a 13 sierpnia.
Kratery na Morasku to jedno z największych na ziemi skupisk obiektów tego rodzaju, zarówno pod względem wielkości, jak i liczby. Średnica około 60 m i głębokość dochodząca do 11,5 m to imponujące rozmiary największego krateru na obszarze tego unikatowego miejsca.
A.I., na podstawie: PAP.
