Odprawa oficerów polskiego pułku kawalerii na froncie południowym w 1920 r. (autor nieznany – „Album zjednoczenia”, Warszawa 1934, wersja cyfrowa / domena publiczna)
Bitwa Warszawska była punktem zwrotnym w historii wojny polsko-bolszewickiej, ale też w historii świata, powstrzymując rozprzestrzenianie się komunizmu – powiedziała PAP Aldona Woś, była ambasador USA w Estonii i prezes uczelni Institute of World Politics (IWP). Jak podkreśla, o globalnej roli polskiego zwycięstwa mówi waszyngtońskie Muzeum Ofiar Komunizmu.
Każdy gość działającego od 2022 r. Muzeum Ofiar Komunizmu w centrum Waszyngtonu zaczyna zwiedzanie wystawy od dowiedzenia o jednym z najważniejszych momentów w historii, o którym niewielu z nich wcześniej wiedziało: od wojny polsko-bolszewickiej i „Cudu nad Wisłą”.
Piechota polska w tyralierze podczas Bitwy Warszawskiej 1920 r. (autor nieznany anonimowy – Centralne Archiwum Wojskowe / domena publiczna)
„Zwłaszcza ci z młodszego pokolenia, którzy odwiedzali [muzeum], po prostu o tym nie wiedzieli – nikt nie przedstawił im tych informacji. I wielu z tych, którzy je zobaczyło, było zaciekawionych, nawet poruszonych i wdzięcznych za tę wiedzę” – mówi PAP mająca polskie korzenie Aldona Woś, która zasiada w radzie muzeum. Jak dodaje, przedstawione w filmie i na wystawie informacje umieszczają Bitwę Warszawską we właściwym kontekście – kontekście globalnym.
„To był punkt zwrotny wojny między Polską i bolszewicką Rosją, ale też bardzo, bardzo ważne wydarzenie dla historii całego kontynentu. Pod Warszawą siły marszałka Piłsudskiego nie tylko ochroniły niepodległość świeżo powstałego państwa polskiego, ale w gruncie rzeczy powstrzymały napływ komunizmu do Europy Zachodniej” – mówi szefowa Institute of World Politics, waszyngtońskiej szkoły podyplomowej kształcącej dyplomatów. Bitwa ta „pokazała, że udana obrona w obliczu – jak się wówczas wydawało – przytłaczającej, niepowstrzymanej siły, jest możliwa” – dodaje.
Jak podkreśla, właśnie dlatego, mimo że od bitwy minęły już 103 lata, nadal ma ona znaczenie dla naszych czasów: zarówno w kontekście rosyjskiej agresji na Ukrainę, jak i potencjalnej inwazji Chin na Tajwan.
Pierwsi ochotnicy amerykańscy w 7. Eskadrze Myśliwskiej im. Tadeusza Kościuszki: mjr Cedric E. Fauntleroy, kpt. Merian C. Cooper, kpt. Edward Corsi, por. George M. Crawford, por. Kenneth O. Shrewsbury, por. Carl H. Clark, por. Harmon C. Rorison, por. Edwin L. Noble (autor nieznany – Marjan Romeyko, red., „Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa”, Warszawa, Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika Poległych Lotników, 1933 / domena publiczna)
„Polacy pokazali, że jeśli jest się odpornym i utrzyma jedność i wiarę, można pokonać [wrogów] nawet wtedy, kiedy nie dają ci większych szans” – ocenia Woś.
Dyplomatka wskazuje też na amerykańskie wątki w historii: udział w walkach polskich emigrantów z USA, a także amerykańskich wolontariuszy jak Merian C. Cooper.
Cooper – późniejszy hollywoodzki reżyser i producent oraz generał w II wojnie światowej – był jednym z amerykańskich pilotów Eskadry Kościuszkowskiej, której tradycje kontynuował Dywizjon 303.
Jak wskazuje amerykański historyk Uniwersytetu Purdue w Indianie prof. James Pula, który badał działania Polonii na rzecz polskiej niepodległości, mimo znaczącego wkładu Amerykanów i polskiej diaspory niewielu dziś ma świadomość tych wydarzeń.
„Wątpię, by wielu Amerykanów, poza kilkorgiem specjalistów, w ogóle o tym wiedziało. Co gorsza, wie o tym prawdopodobnie mniej niż 10 proc. Amerykanów polskiego pochodzenia” – mówi PAP prof. Pula. „Jedną z rzeczy, którą lubię w Polsce i w Europie ogólnie, to że ludzie mają tam znacznie lepszą wiedzę i docenienie historii” – dodaje.
Z Waszyngtonu Oskar Górzyński, PAP.
