W Polsce instrumenty smyczkowe wysokiej klasy wytwarzano już w XVI w. Zdjęcie ilustracyjne (tianya1223 / Pixabay)
70 lat temu, trzy lata po II wojny światowej, z inicjatywy Andrzeja Bednarza, Tomasza Panufnika, Konstantego Feliksa Pruszaka i Franciszka Marduły w Zakopanem powstało współczesne polskie szkolnictwo lutnicze. Jubileusz stał się okazją do spotkania polskich lutników, które odbyło się pod koniec listopada w Zakopanem.
Początki renesansu polskiego lutnictwa
Stanisław Marduła, lutnik i organizator wydarzenia, opowiada: – Po wojnie, kiedy brakowało dosłownie wszystkiego, postanowiono zorganizować szkolnictwo lutnicze. W zniszczonej wojną Warszawie nie dało się tego zrobić, choć w międzywojniu w stolicy kształcono lutników, odpowiednie miejsce dla szkoły znalazło się w Zakopanem ze względu na bliskość odpowiedniego materiału drzewnego oraz uzdolnioną manualnie góralską młodzież.
Już w XVI w. w Krakowie wytwarzaniem instrumentów smyczkowych wysokiej klasy zajmowała się wielopokoleniowa rodzina lutnicza Grobliczów.
Andrzej Bednarz współtwórca współczesnego szkolnictwa lutniczego w Polsce, po ukończeniu Szkoły Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, jeszcze przed I wojną światową emigrował do Stanów Zjednoczonych. Tam podjął pracę w fabryce skrzypiec i manufakturze lutniczej w Nowym Jorku. Gdy wrócił do Zakopanego, objął posadę nauczyciela stolarstwa w szkole, w której dawniej sam uczył się tego rzemiosła. Swoją pasją do lutnictwa zainteresował uczniów, dla których prowadził kursy z tej dziedziny.
Z kolei Tomasz Panufnik, który był inżynierem geodetą oraz samoukiem lutnictwa, utworzył Oddział Budowy Instrumentów Smyczkowych w Państwowej Szkole Rzemieślniczo-Przemysłowej. Działała ona w latach 1930-1935 w Warszawie. Później kształcenie lutników w stolicy przejęła Polska Wytwórnia Instrumentów Muzycznych.
W latach powojennych Panufnik i Konstanty Feliks Pruszak, prezes istniejącego od 1954 roku Stowarzyszenia Polskich Artystów Lutników (obecnie Związek Polskich Artystów Lutników), oraz Andrzej Bednarz i Franciszek Marduła starali się odrodzić szkolnictwo lutnicze na terenie Polski.
Kształcenie lutników
W Zakopanem 1948 roku można było uczyć się lutnictwa w zasadniczej szkole zawodowej. Od 1954 roku nauczanie tej profesji przeniesiono do Państwowego Liceum Technik Plastycznych. Po 5 latach lutnictwo ponownie przeniesiono, tym razem do Nowego Targu, gdzie funkcjonowało jako samodzielna szkoła Technikum Budowy Instrumentów Lutniczych. Przy placówce mieścił się internat. Do szkoły zjeżdżali adepci z całej Polski.
Technikum Budowy Instrumentów Lutniczych przestało jednak istnieć w 1975 roku. Wówczas kształcenie lutników wróciło do zakopiańskiego Liceum Technik Plastycznych im. Antoniego Kenara.
Dzięki muzykologowi Włodzimierzowi Kamińskiemu w 1973 roku klasa lutnicza powstała w Szkole Muzycznej im. Mieczysława Karłowicza w Poznaniu, a 5 lat później kształcenie na kierunku lutnictwo artystyczne rozpoczęła tamtejsza Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego.
Od 1978 r. kształcenie na kierunku lutnictwo artystyczne rozpoczęła poznańska Akademia Muzyczna im. I. J. Paderewskiego. Zdjęcie ilustracyjne (PilotBrent / Pixabay)
Jak tłumaczy Andrzej Łapa, lutnik i wykładowca poznańskiego uniwersytetu: – Początki istnienia szkoły lutniczej w Poznaniu były bardzo trudne. Ciężko było o materiały. Nawet trudno było dostać komplet strun czy podstawek skrzypcowy, ale jakoś dzięki staraniom Włodzimierza Kamińskiego, ale i pedagogów tej szkoły, udało się prowadzić zajęcia warsztatowe na coraz wyższym poziomie. Uruchomienie lutniczych studiów wyższych było wielkim momentem, bo od tej pory lutnicy mogą realizować dalsze stopnie naukowe.
A.I., źródła: PAP, ZSP im. Antoniego Kenara.
