Pomnik z brązu Mikołaja Kopernika przy wejściu do zamku w Olsztynie (Nol Aders – praca własna, CC BY 2.5, zdjęcie modyfikowane / Wikimedia)
Podczas sondażowych prac archeologicznych na terenie ogrodów kanonickich we Fromborku odnaleziono XVI-wieczny cyrkiel z czasów Mikołaja Kopernika. To prawdopodobnie jeden z trzech w Polsce takich instrumentów związanych z pomiarami astronomicznymi i nauczaniem geometrii.
W miniony weekend w ogrodach kanonickich przy użyciu georadaru były prowadzone poszukiwania podziemnych reliktów architektury. Cyrkiel odnaleziono w wykopie sondażowym. Podczas tych poszukiwań odkopano też narożnik nieistniejącej już kanonii i wejście do jej częściowo zawalonych piwnic – podało Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku.
„To wykonany z brązu cyrkiel typu kroczek, służący do pomiarów astronomicznych, geodezyjnych i kartograficznych. Jest datowany na XVI wiek, czyli epokę Mikołaja Kopernika. Oczywiście, nie wiemy, czy mógł należeć do niego” – powiedziała PAP Zorjana Polenik z fromborskiego muzeum.
Weekendowe dyżury merytoryczne naszych muzealników zazwyczaj są nudne i mało ekscytujące. Ale nie dziś!
Od wczoraj na…
Opublikowany przez Muzeum Mikołaja Kopernika Niedziela, 4 sierpnia 2024
Muzealnicy liczą, że zabytek zostanie w przyszłości przekazany przez służby konserwatorskie do fromborskich zbiorów. Tamtejsze muzeum ma już bardzo podobny cyrkiel z XVI w., odnaleziony w 2016 r., również w ogrodach kanonickich. Był on dotychczas najstarszym takim przyrządem wśród eksponatów działu historii astronomii. Ma połączone zawiasem ramiona zakończone ostrzami, na boku jednego z nich widać sygnaturę z rysunkiem gwiazdy w otoku koła.
Według fromborskich muzealników odnaleziony teraz cyrkiel to prawdopodobnie trzeci tego typu XVI-wieczny instrument zachowany w Polsce – pierwszy został odkryty w 2005 r. w północnym dziedzińcu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
Mikołaj Kopernik – pełniący funkcję kanonika warmińskiego – mieszkał we Fromborku przez blisko 30 lat, sprawując posługę i prowadząc obserwacje astronomiczne. Po śmierci w 1543 r. został pochowany w tamtejszej katedrze.
W ogrodzie przylegającym do jego kanonii znajdowało się prawdopodobnie tzw. pavimentum, czyli stanowisko do prowadzenia obserwacji nieba – wypoziomowany podest, na którym astronom stawiał instrumenty pomiarowe. Jednak śladów tego miejsca nie udało się dotychczas odnaleźć.
Mikołaj Kopernik swoją teorię heliocentryczną, zakładającą, że Słońce jest centrum Układu Słonecznego, a planety obiegają je, przedstawił w dziele „O obrotach sfer niebieskich”. Poza astronomią zajmował się medycyną, prawem, ekonomią i pracą administracyjną.
Źródło: PAP.
