Gwiazdozbiór Strzały, na zdjęciu oznaczono cztery główne gwiazdy
(pithecanthropus4152 – praca własna, CC BY-SA 4.0 / Wikimedia)
Astronomowie z Louisiana State University przewidują, że jeszcze u schyłku XXI w. zobaczymy nową gwiazdę w jednym z najmniejszych gwiazdozbiorów, noszącym nazwę Strzała. Na ogół łatwo go przeoczyć, ponieważ nie zawiera jasnych gwiazd, a gołym okiem możemy dostrzec mniej więcej 20 z nich. Z ustaleń naukowców wynika, że około roku 2083 będziemy świadkami niezwykłego zdarzenia w układzie podwójnym gwiazd V Sagittae, który przez moment stanie się najjaśniejszym punktem w Drodze Mlecznej. Na podstawie obliczeń naukowcy przypuszczają, że ta jasność będzie mniej więcej stukrotnie wyższa niż typowe zjawisko gwiazdy nowej. Wszystko rozegra się w odległości 7800 lat świetlnych od Ziemi.
Taniec astralnego duetu w coraz szybszym rytmie
V Sagittae i jego otoczenie. Źródło: Aladin w SIMBAD (Me and Aladin w bazie SIMBAD – Me at SIMBAD using Aladin, CC0 / Wikimedia)
W styczniu tego roku na spotkaniu American Astronomical Society Bradley Schaefer, Juhan Frank i Manos Chatzopoulos przedstawili wyniki badań dotyczących układu V Sagittae. W ich ocenie znajdujące się w nim gwiazdy poruszają się coraz szybciej. W dodatku krążą na tyle blisko siebie, że prowadzi to do transferu masy z większej gwiazdy do towarzyszącego jej białego karła.
Do wniosku, że czas obiegu wokół siebie dwóch gwiazd tworzących układ jest coraz krótszy, doszli na podstawie analiz archiwalnych obserwacji V Saggitae, odnotowywanych na przestrzeni stu lat. Aktualnie obieg trwa jedynie 12 godzin. Astronomowie prognozują, że do 2083 roku (±16 lat) gwiazdy zderzą się, na skutek czego nastąpi ich połączenie oraz potężna emisja światła.
To właśnie wtedy, przez mniej więcej miesiąc, będą najjaśniejszymi obiektami na nocnym niebie.
Szacuje się, że maksymalnie V Sagittae może osiągnąć jasność ok. –2 do nawet –4 magnitudo. Oznacza to, że będzie to najjaśniejszy punkt na niebie od 1604 roku, czyli od odkrycia supernowej Keplera, której jasność wyniosła –2,5 magnitudo.
Będzie jaśnieć sto razy silniej niż to zwykle się dzieje przy narodzinach gwiazdy nowej, czyli gwiazdy zmiennej szybko zwiększającej jasność. Stanie się tak za sprawą wyjątkowości V Sagittae.
Chociaż gwiazdy tworzą tzw. układ kataklizmiczny, znany astronomom typ układu podwójnego gwiazd, jest on ich zdaniem nietypowy. Zwykle w tego rodzaju układach biały karzeł, masywniejszy, i inna gwiazda, mniej masywna lub o masie podobnej, krążą wokół siebie, a biały karzeł pobiera od swego towarzysza wodór. Gdy pod wpływem grawitacji materiał ten opada na białego karła, następuje zapłon wodoru, a układ staje się jaśniejszy.
Artystyczna wizja układu kataklizmicznego (STScI, NASA / domena publiczna)
Na czym zatem polega oryginalność V Sagittae?
W tym układzie to gwiazda towarzysząca jest aż cztery razy masywniejsza niż biały karzeł. Efektem tej nietypowej cechy jest niezwykła jasność układu – stukrotnie większa niż innych podobnych.
Astronomowie przypuszczają, że fenomen pojawi się na niebie w 2083 roku. Obecnie nie da się jednak wykluczyć, że stanie się to trochę wcześniej lub trochę później – w skali kosmicznego czasu. Naukowcy biorą pod uwagę lata 2067-2099, mają też nadzieję, że kolejne pomiary umożliwią dokładniejsze określenie roku wystąpienia zjawiska.
Na terenie Polski konstelacja Strzała jest widoczna w okresie od wiosny do jesieni.
Źródła: Kopalnia Wiedzy, kosmonauta.net, Wikipedia, fizyka.net.pl.
