Zdjęcie wykonane z długim czasem otwarcia migawki pokazuje spadającą gwiazdę podczas deszczu Perseidów w pobliżu Salgótarján na północy Węgier, wczesne godziny 11.08.2024 r. (PETER KOMKA/PAP/EPA)
W poniedziałek astronomowie spodziewają się maksimum Perseidów – letniego roju meteorów. Przy sprzyjających warunkach można wówczas dostrzec kilkadziesiąt meteorów w ciągu godziny. Wiele placówek organizuje obserwacje „spadających gwiazd”.
Spadające gwiazdy, czyli meteory, to zjawiska świetlne towarzyszące przelotowi skalnego okruchu z kosmosu (meteoroidu) przez atmosferę ziemską. Większość takich drobin spala się w atmosferze, tylko te większe są w stanie dotrzeć do powierzchni naszej planety i po upadku znajdujemy je jako meteoryty.
Meteory pojawiają się na niebie przez cały rok. Do najaktywniejszych rojów meteorów należą Perseidy. Ich aktywność zaczęła się 17 lipca, a potrwa do 24 sierpnia. Najistotniejszy jest jednak okres wokół maksimum, które przypada zwykle w nocy z 12 na 13 sierpnia. Według Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego przewidywany moment maksimum w tym roku przypadnie 12 sierpnia około godz. 16 naszego czasu.
Perseidy są znane od starożytności. Są to szybkie meteory. Mogą mieć ślady utrzymujące się moment po przelocie. Osiągają prędkość 59 km/s. Zwykle padają grupami po 6-15 meteorów w ciągu 2-3 minut. W maksimum może być nawet 100 meteorów w ciągu godziny (w teoretycznych, idealnych warunkach).
„Perseidy są związane z kometą 109P/Swift-Tuttle, która odwiedza okolice Ziemi co 133 lata. Po każdych takich odwiedzinach kometa pozostawia po sobie drobiny kosmicznej materii, które wpadają potem w ziemską atmosferę i jonizują, zostawiają przepiękne świetlne smugi” – wyjaśnił rzecznik Planetarium Śląskiego Jarosław Juszkiewicz. Pierwszy raz dostrzeżono tę kometę w 1862 roku.
Meteor z roju Perseidów zaobserwowany w nieoznaczonej lokalizacji, 13.08.2013 r. (Kim MyoungSung – meteo, missed focus, CC BY 2.0 / Wikimedia)
Jak wybrać miejsce obserwacji
Do oglądania meteorów nie potrzeba lornetek ani teleskopów. Potrzebne jest tylko niebo bez chmur i najlepiej widoczność na duży fragment nieboskłonu. Im ciemniej w okolicy, tym więcej meteorów zobaczymy, więc jeśli nie możemy udać się poza miasto, warto znaleźć obszar, w którym lampy uliczne nie świecą w oczy.
Miejsca na wspólne oglądanie
W okresie maksimum Perseidów w całej Polsce organizowane są pikniki astronomiczne, zwane „nocami spadających gwiazd”. Ogłoszenia o szczegółach imprez szykowanych przez planetaria oraz inne instytucje lub organizacje można znaleźć w mediach lokalnych i zaplanować sobie polowanie na meteory w towarzystwie innych osób z pikniku astronomicznego.
Część placówek zaplanowało obserwacje w nocy z poniedziałku na wtorek (12/13 sierpnia).
Śląsk
Przed Planetarium Śląskim w Chorzowie Noc Perseidów rozpocznie się o godz. 21.00 w okolicy pomnika Mikołaja Kopernika. Komentować obserwacje będzie astronom i wicedyrektor Planetarium Śląskiego Damian Jabłeka. W przerwach występować będzie zespół „Albo i Nie”.
Natomiast pod Kopcem Wyzwolenia w Piekarach Śląskich Noc Spadających Gwiazd rozpocznie się o godz. 20.00. Zaprezentuje się na niej m.in. astrofotograf Bartosz Wojczyński oraz kierownik Obserwatorium Astronomicznego Planetarium Śląskiego Krzysztof Dwornik. Do godz. 23.00 za darmo będzie można zobaczyć Mobilne Planetarium.
Wstęp na oba wydarzenia będzie darmowy.
Warszawa
Od godz. 21 wspólne obserwacje spadających gwiazd organizuje też w warszawskie Centrum Nauki Kopernik. Miejscem obserwacji będzie zielony teren przy CNK i Planetarium. „Wygasimy światła Warszawy, zaprosimy ciekawych gości, rozstawimy teleskopy, pokażemy meteoryty” – zapowiadają organizatorzy. Wstęp wolny.
Łódź
Wspólne oglądanie spadających gwiazd organizuje Planetarium EC1 Łódź razem Zieloną Łodzią.
„Dołączcie do nas w ogrodzie botanicznym. W godzinach 21.30-0.30 będziemy prowadzić obserwacje nie tylko Perseidów. Przez teleskop będziecie mogli zobaczyć m.in. Saturna, a także inne interesujące obiekty. Będzie to okazja by wspólnie popatrzeć w niebo i przy okazji poznać różne kosmiczne ciekawostki, o których będą opowiadać prezenterzy Planetarium oraz Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii” – zapowiedziała Marta Woźniak z EC1 Łódź.
Wejścia do ogrodu od ulicy Krzemienieckiej i od ulicy Retkińskiej czynne będą do godziny 23.30.
Oprócz obserwacji astronomicznych zaplanowano także spotkania z nocnymi owadami podczas warsztatów entomologicznych.
Źródło: PAP.
