Gdynia: Córki Raczyńskich objęły mecenat honorowy nad ORP Błyskawica

Honorowy mecenat nad okrętem-muzeum ORP Błyskawica objęły w niedzielę w Gdyni Viridianna Rey oraz Katarzyna Raczyńska. Ich matka Cecylia Raczyńska, żona Edwarda Raczyńskiego, ambasadora RP w Londynie, 85 lat temu była matką chrzestną legendarnego niszczyciela Marynarki Wojennej.

„Dla obojga naszych rodziców służba Polsce była zaszczytnym obowiązkiem i pełnili ją z dumą. Jednym z przywilejów tej służby była rola matki chrzestnej okrętu, który odegrał bohaterską rolę w działaniach II wojny światowej […] Obejmujemy ten patronat z wdzięcznością i ze wzruszeniem. Jestem pod szalonym wrażeniem polskiej Marynarki Wojennej: wspaniali jesteście” – powiedziała podczas uroczystości Viridianna Rey.

Katarzyna Raczyńska nie przyjechała do Gdyni z powodów zdrowotnych.

„Niszczyciel zapisał się chlubnie w historii Marynarki Wojennej. W uznaniu swych wojennych zasług ORP Błyskawica został odznaczony Orderem Virtuti Militari. Po zakończeniu wojny okręt powrócił do Gdyni. Obecnie to nie tylko okręt-muzeum pamiętający czasy II RP i bohater wojennych zmagań, ale także a może przede wszystkim, okręt reprezentacyjny Marynarki Wojennej” – mówiła wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska.

Wyraziła przekonanie, że mecenat honorowy będzie miał nie tylko symboliczny charakter.

„Od kilku lat świetność Marynarki Wojennej jest odbudowywana. Bardzo poważnie realizowane są słowa hrabiego Edwarda Raczyńskiego, że ‘Polska jest jak wielkie drzewo, którego korona tkwi w Karpatach, środkiem pnia jest Wisła, a korzenie tkwią mocno w Bałtyku’” – mówiła wicemarszałek Sejmu.

Viridianna Rey (ur. 1935 r.) córka Edwarda i Cecylii Raczyńskich, odebrała typowe angielskie wykształcenie. W 1967 r. poślubiła polskiego patriotę Xawerego Reya herbu Oksza. Wraz z mężem zamieszkała we Francji. Do ojczyzny stara się przyjeżdżać regularnie. W 2015 r. uczestniczyła w uroczystym otwarciu zmodernizowanego Muzeum Pałacu w Rogalinie.

Katarzyna Raczyńska (ur. 1939 r.) jest najmłodszą córką Raczyńskich. Mieszka w Wielkiej Brytanii. Aktywnie wspiera rodzinny majątek w Rogalinie, równocześnie stara się przywrócić pamięć o swoim ojcu. Często odwiedza Polskę.

Obie siostry zasiadają we władzach Fundacji im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu.

Hrabina Cecylia Raczyńska dwukrotnie była matką chrzestną jednostek noszących biało-czerwoną banderę. Po raz pierwszy formułę „Płyń po morzach i oceanach” wypowiedziała 18 lutego 1935 r. w brytyjskiej stoczni Swan Hunter & Wigham Richardson podczas wodowania parowca Puck, zamówionego przez przedsiębiorstwo Żegluga Polska.

Matką chrzestną ORP Błyskawica żona Edwarda Raczyńskiego została 1 października 1936 r. podczas wodowania jednostki w brytyjskiej stoczni J. Samuel White & Co Ltd. w Cowes.

Cecylia Raczyńska (1906-1962) była najmłodszym z sześciorga dzieci Edwarda Jaroszyńskiego, właściciela znacznych majątków na Podolu i Wandy z Sierakowskich z Waplewa k. Malborka. Była drugą żoną Edwarda Raczyńskiego. Uznawana za jedną z najelegantszych żon członków korpusu dyplomatycznego w Londynie. W czasie II wojny światowej angażowała się w akcje charytatywne na rzecz pomocy okupowanej Polsce. Zmarła w Londynie. Pochowana w krypcie Raczyńskich w Rogalinie.

Edward Bernard Raczyński (1891-1993) także ma swoje miejsce w historii morskiej Polski. Jako ambasador RP w Londynie 18 listopada 1939 r. podpisał porozumienie międzyrządowe, na mocy którego utworzono Oddział Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii (ang. The Polish Naval Detachment in Great Britain). Dokument w siedmiu artykułach zawierał szczegółowe wytyczne współpracy polsko-brytyjskiej na czas trwania wojny.

W latach 1941-1945 Raczyński kierował Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP. Między innymi w grudniu 1942 r. przedstawił aliantom, w oparciu o dokumenty przywiezione przez Jana Karskiego, szczegółowy raport o Holokauście, pierwszy na świecie oficjalny dokument informujący o niemieckim ludobójstwie, nazywany później Notą Raczyńskiego. W 1943 r. zredagował oświadczenie rządu o Zbrodni Katyńskiej oraz wysłał prośbę do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża o jej wyjaśnienie.

W latach 1979-1986 pełnił urząd prezydenta RP na uchodźstwie. Był założycielem i wieloletnim prezesem Instytutu Polskiego im. gen. W. Sikorskiego w Londynie. W 1991 r. przekazał majątek w Rogalinie narodowi polskiemu, tworząc Fundację im. Raczyńskich działającą przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Zmarł w Londynie, pochowano go w krypcie rodowej w Rogalinie.

ORP Błyskawica jest najstarszym zachowanym niszczycielem i jedynym bojowym okrętem alianckim, który uczestniczył aktywnie w działaniach przez cały okres II wojny światowej – od 1 września 1939 r. do 8 maja 1945 r.

Podczas swojej służby przebył ponad 138 tysięcy mil morskich. Artyleria okrętu zestrzeliła 4 samoloty na pewno i kolejne 3 prawdopodobnie, wraz z innymi okrętami zatopiła 2 niszczyciele, 2 statki i kilka mniejszych jednostek. Podczas działań bojowych okręt trzykrotnie został poważnie uszkodzony, podczas wojny zginęło na nim 5 marynarzy, 48 było rannych.

W czasie wojny okręt działał na Morzu Północnym i Atlantyku, w kampanii norweskiej i ewakuacji wojsk sojuszniczych z Dunkierki, bronił Cowes przed atakami Luftwaffe, operował na Morzu Śródziemnym, wspierając Maltę i działania inwazyjne w Afryce Północnej, osłaniał lądowanie aliantów w Normandii. Już po zakończeniu działań wojennych Błyskawica, w ostatniej odsłonie likwidacji Kriegsmarine, wzięła jeszcze udział w Operation Deadlight – niszczenia przejętych niemieckich U-Bootów.

Do kraju ORP Błyskawica wrócił 4 lipca 1947 r. W czynnej służbie pozostawał jeszcze przez 20 lat. Stan techniczny wyeksploatowanego okrętu pogarszał się jednak. Do tragedii doszło 9 sierpnia 1967 r. Podczas ćwiczeń wybuchły rurociągi parowe. Zginęło siedmiu marynarzy. To zakończyło aktywną służbę okrętu. Wyremontowany służył jeszcze jako bateria przeciwlotnicza w Świnoujściu. Wreszcie w 1975 r. wycofano go ze służby, aby stał się okrętem-muzeum.

Autor: Robert Pietrzak, PAP.