Leśnicy wyhodują genetycznych potomków dębu Bartek Zdjęcie ilustracyjne (Михаил Павленко / Unsplash)
Dąb Bartek, jeden z najstarszych i najokazalszych pomników przyrody w Polsce, doczeka się potomków. Z sędziwego drzewa leśnicy pobrali pędy, z których wyhodowane zostaną małe sadzonki, będące kopiami genetycznymi Bartka.
Dąb Bartek jest nazywany królem Puszczy Świętokrzyskiej. Okazałe drzewo rośnie w Zagnańsku, w powiecie kieleckim. Szacuje się, że ma ok. 700 lat. Mierzy prawie 30 m, a obwód jego pnia na wysokości 1,30 m to blisko 11 m. Ze względu na sędziwy wiek oraz imponujące rozmiary uznawany jest za najokazalsze drzewo w Polsce.
Pędy dębu nowymi Bartkami
W celu zachowania wyjątkowych cech Bartka leśnicy zdecydowali pobrać z niego pędy, a następnie w specjalnych warunkach wyhodować z nich nowe drzewka. Rzeczniczka Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu Edyta Nowicka poinformowała PAP, że procedurę przeprowadzi Arboretum Leśne im. Stefana Białoboka przy Nadleśnictwie Syców (województwo dolnośląskie). 17 lutego pracownicy ośrodka pobrali z dębu 300 tzw. zrazów, czyli fragmentów jednorocznych pędów. Dąb zostanie rozmnożony wegetatywnie poprzez szczepienie.
Będzie ono polegać na połączeniu pędu Bartka z tzw. podkładką, która posiada system korzeniowy. Dzięki takiemu zabiegowi część nadziemna przyszłego drzewka będzie stanowić stuprocentową kopię genetyczną Bartka. Leśnicy liczą, że odziedziczy również cechę długowieczności genetycznego bliźniaka.
Dąb Bartek rosnący w Nadleśnictwie Zagnańsk w województwie świętokrzyskim. W 1992 r. jego wiek oszacowano na 654 lata, w okresie międzywojennym liczono, że ma nawet 1200 lat. Zdjęcie z 2016 r. (Mirosława Mielczarek – praca własna, CC BY 3.0 / Wikimedia)
Przez pierwsze dwa tygodnie sadzonki będą przechowywane w specjalnym ogrzewanym namiocie w arboretum. Następnie trafią do szkółki leśnej w Nadleśnictwie Daleszyce (świętokrzyskie). W przyszłym roku drzewka będą gotowe do wysadzenia.
„Leśnicy z Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu i Nadleśnictwa Zagnańsk rozdysponują je wg zgłoszeń – przeznaczając na szczególne okazje i miejsca. Doskonałą okolicznością do posadzenia potomków dębu Bartka – symbolu ochrony przyrody – będzie 100-lecie Lasów Państwowych przypadające w 2024 roku czy jubileusz 160-lecia Powstania Styczniowego – w 2023 roku. Do sadzonek dołączany będzie okolicznościowy certyfikat potwierdzający ich pochodzenie” – powiedziała Nowicka.
Los dotychczasowych Bartusiów
Dąb Bartek z racji sędziwego wieku obradza rzadko lub wcale, dlatego trudno jest wyhodować sadzonki z żołędzi. Pierwszy raz na rozmnażanie wegetatywne zdecydowano się w 2017 roku, wówczas z pobranych pędów wyhodowano 400 sadzonek.
Wiele z nich zostało posadzonych przez różne instytucje i organizacje w całym kraju w ramach upamiętnienia jubileuszu 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości i przy innych okazjach.
Jak miewa się dąb Bartek?
Jak zapewniają leśnicy, Bartek jest w dobrej kondycji. Ekspertyzy wykonane w ramach projektu ochrony drzewa wskazały, że statyka drzewa jest właściwa. Pomagają w tym podpory, które zabezpieczają niższe partie dębu.
Leśnicy regularnie wykonują też zabiegi ochronne: doświetlenie korony, usunięcie nalotów drzew i roślin zielnych ze wgłębień w obrębie konarów. Ze względu na obniżenie wód gruntowych planowane jest również wykonanie instalacji nawadniającej Bartka. Ma ona powstać w tym roku.
Dąb Bartek w 1934 roku został uznany przez sąd konkursowy przyrodników pod przewodnictwem prof. Władysława Szafera za najokazalsze drzewo w granicach międzywojennej Polski. Od 1952 roku jest chroniony prawem jako pomnik przyrody.
Autor: Wiktor Dziarmaga, PAP. Tytuł i śródtytuły pochodzą od redakcji.
