Były ambasador RP w Londynie: Królowa Elżbieta II powiedziała mi, że już w czasie II wojny światowej interesowała się Polską

Podczas naszego pierwszego spotkania w 1994 roku królowa powiedziała mi, że już w czasie II wojny światowej interesowała się Polską i pamięta o polskich lotnikach oraz kobietach w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – wspomina w rozmowie z PAP Ryszard Stemplowski, ambasador RP w Londynie w latach 1994-1999.

Stemplowski złożył listy uwierzytelniające na ręce Elżbiety II w Pałacu Buckingham na początku czerwca 1994 roku. „Złożenie listów miało miejsce nieco ponad tydzień po moim przyjeździe do Londynu, czyli dość szybko. Podkreślało to wagę stosunków Zjednoczonego Królestwa z Polską” – mówi były ambasador w rozmowie z PAP.

„Królowa zaczęła rozmowę: ‘Mówią mi, że Polska radzi sobie bardzo dobrze’. Odpowiedziałem: ‘Polska rzeczywiście radzi sobie bardzo dobrze, ale od wysłuchiwania opisu zawsze jest lepsza wizja lokalna, Wasza Królewska Mość’” – wspomina były ambasador.

Jak mówi Stemplowski, królowa zareagowała uśmiechem, z czego składający listy dyplomata wywnioskował, że wiedziała już o planach jej wizyty w Polsce, która ostatecznie doszła do skutku niecałe dwa lata później w dniach 25-27 marca 1996 roku. Była to nie tylko jej pierwsza i jedyna wizyta nad Wisłą, ale pierwsza wizyta brytyjskiego monarchy w Polsce w ogóle.

Królowa Elżbieta II przybyła z księciem Filipem do Warszawy 25 marca, gdzie została przywitana przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wraz z małżonką. Wśród bogatego programu wizyty królowa m.in. wygłosiła mowę przed polskim parlamentem.

„Pamiętam doskonałą reakcję sali sejmowej na przemówienie królowej, a także niesamowitą owację w Teatrze Wielkim na jej cześć. Stałem w rzędzie za nią i nigdy czegoś takiego nie widziałem: królowa chciała usiąść, ale owacja nie ustawała” – wspomina dyplomata.

Podczas przemówienia przed połączonymi izbami Sejmu i Senatu królowa odwoływała się do Konstytucji 3 maja z 1791 roku. Mówiła też m.in.: „Jednym z przyjaciół mojego ojca [króla Jerzego VI] był szef waszego rządu na uchodźstwie, generał Sikorski. […] Nigdy też mój kraj nie zapomni odwagi polskich lotników, jednych z owych ‘niewielu’, którym jak słusznie stwierdził Churchill, zawdzięczano tak wiele. Kto wie, czy płomień wolności nie zostałby zduszony, gdyby w tamtych dniach nie stała przy nas Polska”.

W trzecim dniu wizyty w Polsce, 27 marca, królowa Elżbieta i książę Filip udali się do Krakowa. Para królewska odwiedziła m.in. Zamek Królewski na Wawelu.

„Królowa została gorąco przyjęta przez Polaków. Podczas przejazdu z lotniska witały ją stojące chwilami w mżawce tłumy, machając polskimi flagami” – mówi PAP Stemplowski. „Brytyjski ambasador w Polsce Michael Llewellyn-Smith przekazał mi później, że te tłumy wywarły bardzo duże wrażenie zarówno na królowej, jak i na jej otoczeniu” – dodaje.

„Polska na pewno wyglądałaby atrakcyjniej, jeśli królowa składała[by] wizytę w jakimś cieplejszym miesiącu niż w marcu” – podsumowuje były ambasador w Londynie.

Królowa Elżbieta II zmarła w czwartek 8 września w zamku Balmoral w Szkocji w wieku 96 lat. Pogrzeb brytyjskiej królowej Elżbiety II odbędzie się w Opactwie Westminsterskim w Londynie w poniedziałek (19 września) o godz. 11 miejscowego czasu (godz. 12 w Polsce).

Ryszard Stemplowski pełnił funkcję ambasadora RP w Londynie w latach 1994-1999. Wcześniej przez trzy lata, w okresie 1990-1993, był szefem Kancelarii Sejmu. W tym roku nakładem Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych ukaże się pierwszy tom jego dzienników (za 1994 rok) z okresu pełnienia funkcji ambasadora w Londynie.

Rozmawiał: Marcin Furdyna, PAP.