Dokładną godzinę początku astronomicznej zimy wyznacza moment przejścia Słońca przez tzw. punkt Koziorożca. Na zdjęciu ilustracyjnym niebo nad Gurnigel w Szwajcarii, fotografia wykonana przy długim czasie ekspozycji
(Rene Tittmann / Pixabay)
W niedzielę 22 grudnia o godz. 5.19 w momencie przesilenia zimowego rozpoczęła się astronomiczna zima. Potrwa do momentu równonocy wiosennej, czyli do 20 marca.
Dokładną godzinę początku astronomicznej zimy wyznacza moment przejścia Słońca przez tzw. punkt Koziorożca. W tym dniu Słońce góruje w zenicie na zwrotniku Koziorożca, czyli najdalej wysuniętej na południe szerokości geograficznej, dla której jest to możliwe. Wtedy w Polsce i na półkuli północnej kąt padania promieni słonecznych podczas górowania (w południe) jest najmniejszy w całym roku.
Oprócz astronomicznych pór roku rozróżnia się jeszcze pory roku meteorologiczne – ustalone dla potrzeb meteorologów i klimatologów; fenologiczne – definiowane na podstawie zachowania przyrody, np. kwitnienia określonych gatunków roślin, zmiany koloru lub opadania liści itp.; klimatogeniczne – definiowane na podstawie temperatury.
Astronomiczne pory roku trwają pomiędzy momentami przesileń i równonocy, które odpowiadają górowaniu Słońca w zenicie: nad równikiem albo nad zwrotnikami. I tak na półkuli północnej wiosna trwa od równonocy wiosennej do przesilenia letniego, lato obejmuje okres od przesilenia letniego do równonocy jesiennej, jesień mamy w okresie od równonocy jesiennej do przesilenia zimowego, a zimę od momentu przesilenia zimowego do równonocy wiosennej.
Dobrze widocznym gwiazdozbiorem zimowego nieba jest Orion. Na zdjęciu Wielka Mgławica M42 w Orionie (Kyoung-Sik Choi / Pixabay)
Pory roku nie wynikają ze zmian odległości naszej planety od Słońca, która zmienia się w niewielkim stopniu. Co ciekawe, Ziemia jest najbliżej Słońca na początku stycznia, kiedy u nas panuje zima.
Pory roku wynikają z połączenia dwóch czynników: nachylenia osi obrotu Ziemi względem płaszczyzny orbity oraz ruchu obiegowego dookoła Słońca. W związku z tym w różnych okresach roku na danej półkuli zmieniają się warunki oświetlenia, Słońce góruje w zenicie wyżej, dzień jest dłuższy niż noc, albo przeciwnie: Słońce jest niżej nad horyzontem, dzień jest krótszy niż noc.
Zima to okres sprzyjający spojrzeniu na nocne niebo, gdyż wcześnie robi się wówczas ciemno i z obserwacją gwiazd nie trzeba czekać do późnych godzin nocnych. Pod koniec grudnia już ok. godz. 18.00 wschodzi charakterystyczny gwiazdozbiór Oriona. Orion przypomina kształtem schematyczną sylwetkę człowieka, wyznaczoną przez jasne gwiazdy, na środku ma blisko siebie trzy jasne gwiazdy – tzw. pas Oriona. Jest on widoczny przez całą noc.
Pod koniec grudnia ok. godz. 17.00 na zachodzie można zobaczyć ciekawą sytuację – w jednej linii będą ustawione trzy bardzo jasne obiekty: planeta Wenus oraz gwiazdy Altair i Wega.
Źródło: PAP.
