Prezydent Andrzej Duda (drugi po prawej) i Jadwiga Chruściel (po prawej), ps. „Kozaczek”, łączniczka sztabu I Obwodu AK Śródmieście, córka komendanta Okręgu Warszawskiego AK i dowódcy Powstania Warszawskiego Antoniego Chruściela, ps. „Monter”, podczas uroczystości przed pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach w Warszawie, w ramach obchodów 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, 1.08.2019 r. (Tomasz Gzell / PAP)
W godzinę „W” przed pomnikiem Gloria Victis na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach przedstawiciele władz, w tym prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki, weterani i warszawiacy oddali hołd powstańcom warszawskim. Oddajemy cześć zwyciężonym, lecz niepokonanym – mówił bp polowy WP Józef Guzdek.
O godz. 17, o której 1 sierpnia 1944 roku, 75 lat temu, rozpoczął się w Warszawie zryw powstańczy – przed pomnikiem Gloria Victis zawyły syreny. Zgromadzeni stali na baczność, następnie minutą ciszy uczcili pamięć powstańców. Odśpiewano hymn państwowy i odegrano hejnał warszawski.
Następnie modlitwę w intencji poległych powstańców odmówił biskup polowy Wojska Polskiego gen. bryg. Józef Guzdek. Poległych w powstaniu uczczono również salwą honorową.
– Stojąc w zadumie przy pomniku Gloria Victis, obejmujemy pamięcią, miłością i modlitwą poległych i zmarłych uczestników wolnościowego zrywu. Oddajemy cześć zwyciężonym, lecz niepokonanym – mówił bp polowy WP Józef Guzdek.
Powstaniec Julian Eugeniusz Kulski (pośrodku) podczas uroczystości przed pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach w Warszawie, w ramach obchodów 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, 1.08.2019 r. (Tomasz Gzell / PAP)
– Jesteście dla nas wzorem do naśladowania. Wasz heroiczny czyn utwierdza nas w przekonaniu, że naród, który był do tego zdolny, może być pewny, że nigdy nie zginie – podkreślił.
Wieniec przed pomnikiem złożył prezydent Andrzej Duda w towarzystwie powstańców warszawskich, wicemarszałkowie Sejmu Małgorzata Gosiewska oraz Małgorzata Kidawa-Błońska w imieniu marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego, marszałek Senatu Stanisław Karczewski, premier rządu Mateusz Morawiecki oraz prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski. Wieńce złożyli też weterani powstania.
Oficjalną część obchodów na Powązkach Wojskowych zakończyło odprowadzenie wojskowej asysty honorowej i pocztów sztandarowych.
W uroczystościach uczestniczyli również m.in. wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński, szef MON Mariusz Błaszczak, minister spraw wewnętrznych i administracji Elżbieta Witek, prezes PiS Jarosław Kaczyński, a także szef Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Józef Kasprzyk.
Zanim rozpoczęła się ceremonia przed pomnikiem Gloria Victis, w asyście żołnierzy z Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki złożyli kwiaty na grobie gen. Antoniego Chruściela, „Montera”. Wcześniej wieniec na grobie gen. Chruściela złożył także szef MON Mariusz Błaszczak.
Premier Mateusz Morawiecki (po prawej), prezydent RP Andrzej Duda (pośrodku) i prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski (po lewej) podczas godziny „W” przed pomnikiem Gloria Victis na Wojskowych Powązkach w Warszawie, w ramach obchodów 75. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego, 1.08.2019 r. (Tomasz Gzell / PAP)
Jak co roku na warszawskich Powązkach kwestował także Społeczny Komitet Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
Uroczystości przed pomnikiem Gloria Victis stanowią kulminacyjny punkt obchodów rocznicy Powstania Warszawskiego.
Tradycja oddawania hołdu poległym w rocznicę powstania na Wojskowych Powązkach sięga czasów PRL, gdy ówczesne władze nie pozwalały na oficjalne uroczystości. Pomimo tego warszawiacy całymi rodzinami gromadzili się 1 sierpnia każdego roku wokół pomnika Gloria Victis i grobów poległych.
Obelisk Gloria Victis postawiono na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w drugą rocznicę zrywu w 1946 roku. Autorką monumentu wyłonionego w konkursie jest łączniczka i żołnierz Powstania Warszawskiego Helena Kłosowicz. Wokół pomnika znajdują się mogiły powstańców ekshumowanych zaraz po wojnie z całej Warszawy.
Nazwa pomnika – „Chwała Zwyciężonym” – jest nawiązaniem do opowiadania Elizy Orzeszkowej, poświęconego powstaniu styczniowemu, w którym autorka podkreśla, że walczącym w imię wyzwolenia ojczyzny należy się cześć i szacunek, niezależnie od wyników walk.
Autorki: Katarzyna Krzykowska, Olga Łozińska, PAP.
