Droga wiejska na Kujawach (Pit1233 – praca własna, CC0 / Wikimedia, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16495877)
Rzymscy żołnierze przebywali na Kujawach nawet 2 tys. lat temu. Znaleziono tam m.in. fragmenty oporządzenia jeździeckiego i stroju legionistów. Dr hab. Bartosz Kontny z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego zwraca uwagę, że sporo z tych zabytków po raz pierwszy odkryto poza granicami Cesarstwa Rzymskiego.
Przedmioty rzymskich legionistów
To unikatowe znalezisko zawdzięczamy poszukiwaczom skarbów, którzy przekazali archeologom część odnalezionych artefaktów. Najwięcej zabytków znajdowało się pomiędzy wsiami Gąski i Wierzbiczany na terenie województwa kujawsko-pomorskiego.
Dr hab. Bartosz Kontny, który zajmował się identyfikacją znalezisk, wyjaśnia: – Wśród wielu przekazanych przedmiotów metalowych były również liczne okucia ze stopu miedzi. Okazało się, że są to unikatowe zdobienia oporządzenia jeździeckiego oraz stroju rzymskich legionistów. Wiele z nich to zabytki unikatowe w tej części Europy – dodał.
Po rozpoznaniu, z jakimi przedmiotami mają do czynienia, archeolodzy przeprowadzili na Kujawach wykopaliska i badania powierzchniowe. W ciągu kilku miesięcy zespół pod kierunkiem Marcina Rudnickiego z Instytutu Archeologii UW odnalazł kolejne zabytki z czasów Cesarstwa.
Odnaleziono unikatowe zdobienia oporządzenia jeździeckiego oraz stroju rzymskich legionistów. Na zdjęciu rekonstrukcja legionu rzymskiego, Nashville, stan Tennessee, Stany Zjednoczone (By ChrisO – Transferred from en.wikipedia, praca własna / domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=498015)
Zdaniem Kontnego: – To pierwsze bardzo mocne dowody na faktyczną obecność rzymskich żołnierzy na obszarach dzisiejszej Polski.
Wśród unikatowych zabytków są m.in. metalowe zawieszki, które zdobiły rzemienie rzymskiego oporządzenia końskiego. A prawdziwym rarytasem jest pozłacana, miedziana aplikacja pasa biodrowego. Widoczna jest na niej włócznia beneficiariusa, czyli wysokiego rangą oficera armii rzymskiej. Jak tłumaczy Kontny: – Był to atrybut jego władzy.
Archeolog zapewnia, że jest jedynie kilka punktów w tej części Europy, takich jak np. środkowe Niemcy (werbowano tam miejscową ludność do legionów), gdzie odkryto podobne nagromadzenie rzymskich artefaktów, co jednoznacznie świadczy o fizycznej obecności Rzymian.
Dr hab. Bartosz Kontny uważa, że tak duża liczba znalezionych zabytków wskazuje, że Kujawy musiały być regionalnym centrum kulturowym i społecznym. Dodaje, że mogło być też: „związane ze szlakiem bursztynowym – Rzymianie bardzo cenili ten surowiec”.
Co ich sprowadziło na Kujawy?
Popiersie cesarza Domicjana datowane na drugą część jego panowania: 81-96 r. n.e. (Jastrow, 2006 / domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1222636)
W ocenie naukowca przybycie Rzymian na teren dzisiejszych Kujaw miało kilka powodów, każdy związany z okresem, w którym się pojawiali. Zabytki świadczące o ich obecności są bowiem różnie datowane, liczą od 2 do 1,6 tys. lat.
U schyłku starożytności Rzymianie mogli zapuszczać się w rejon Kujaw w celu zwerbowania wśród Germanów żołnierzy do armii, gdyż w tym czasie w legionach mogły służyć także osoby spoza Cesarstwa Rzymskiego. Zaś pod koniec I w. n.e. Rzymianie mogli zjawić się na prośbę Lugiów (Wandalów) walczących ze Swebami. Według naukowców wśród przedstawicieli kultury przeworskiej (zamieszkującej m.in. Kujawy w pierwszych wiekach n.e.) byli też Lugiowie.
Bartosz Kontny zaznacza: – Z zapisów rzymskiego historyka Kasjusza Diona wynika, że cesarz Domicjan wysłał im na pomoc stu jeźdźców. Nie możemy wykluczyć, że niektóre z odkrytych przez nas zabytków to element wyposażenia należącego do jednego z nich.
Badania w rejonie Gąsek i Wierzbiczan prowadzone były w ramach projektu NCN Maestro „Okres wędrówek ludów w dorzeczu Odry i Wisły”, którym kieruje prof. Aleksander Bursche z Instytutu Archeologii UW.
A.I., źródło: PAP.
