Najstarsze wydania „Pana Tadeusza” na wystawie online przygotowanej przez łódzką bibliotekę

Najstarsze wydania „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza – w tym pierwodruk z 1834 roku – można od czwartku oglądać na udostępnionej online wystawie przygotowanej przez Wojewódzką Bibliotekę Publiczną im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi.

Wystawa to gratka nie tylko dla bibliofilów, ponieważ można na niej zobaczyć książki z niedostępnej na co dzień kolekcji „Cymelia Druków Dawnych” znajdującej się w Dziale Zbiorów Specjalnych łódzkiej biblioteki. Są w niej druki biblioteczne o szczególnej wartości, cenne ze względu na indywidualne właściwości poszczególnych egzemplarzy; najstarsze wydania „Pana Tadeusza” również są do nich zaliczane.

„Dzieło Mickiewicza budziło emocje już w XIX wieku. Ich świadectwem jest choćby sposób przechowywania rękopisu. Stanisław Tarnowski, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w 1871 roku stał się właścicielem manuskryptu, zamówił ozdobną szkatułkę z drewna hebanowego kształtem i sposobem wykonania przypominającą średniowieczne relikwiarze. Boczne ściany szkatułki zdobiły płaskorzeźby przedstawiające sceny z ‘Pana Tadeusza’, zaś w środkowej części wieczka umieszczony był owalny medalion z profilem poety wykonany z kości słoniowej” – podkreśliła kierowniczka Działu Zbiorów Specjalnych Elżbieta Domagalska.

Na wystawie, którą można oglądać w internecie na stronie biblioteki im. Piłsudskiego, prezentowane są zdecydowanie skromniejsze pierwsze egzemplarze narodowej epopei opublikowane drukiem.

Nawiązując do 12 ksiąg poematu Mickiewicza, na wystawie zaprezentowano 12 najstarszych edycji. Rozpoczyna ją pierwodruk, który ukazał się 28 czerwca 1834 roku nakładem paryskiej oficyny Aleksandra Jełowickiego. Kolejne wydania pochodzą z lat 70., 80. i 90. XIX w. oraz z początku wieku XX.

Autorzy ekspozycji zwracają uwagę na wyróżniające się luksusowe wydanie z roku 1882, które ukazało się we Lwowie nakładem Księgarni F. H. Richtera (H. Altenberg) z 25 ilustracjami Michała Elwira Andriollego na osobnych tablicach oraz z licznymi drzeworytami w tekście. Jak opisują, jest to wydanie w dużym formacie, o wymiarach 37×29 cm. Grzbiet i narożniki wykonane są z brązowej skóry, a z zielonym płótnem okładki kontrastuje złota tytulatura. Książka posiada też oryginalne wklejki z papieru marmurkowego i złocone górne brzegi 295 kart.

Wystawę kończą dwa wydania jubileuszowe z 1934 roku – przypadała wówczas setna rocznica pierwszego opublikowania „Pana Tadeusza” drukiem. Jedno jest w języku polskim, drugie – francuskim. Wśród prezentowanych edycji przeważają te w języku polskim, ale są też druki w języku francuskim, niemieckim, a nawet hebrajskim. Jako materiał uzupełniający wykorzystano najbardziej znane ilustracje Andriollego wydane częściowo w kolorze przez Wydawnictwo Oświatowe „Wspólna Sprawa” w 1967 roku.

Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska, PAP.