W grudniu tego roku odbędzie się w Katowicach Szczyt Klimatyczny. Rozmowy podczas wydarzenia będą dotyczyły ochrony klimatu i gospodarki. Na zdjęciu ulica w Katowicach (tksaint / Pixabay)
Aż 44 duże polskie miasta uczestniczą w projekcie koordynowanym przez Ministerstwo Środowiska, który na podstawie analiz ma znaleźć indywidualne rozwiązania adaptacyjne do zmian klimatycznych dla każdego z miast. Według danych przedstawionych przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych (IETU) w Katowicach, którego eksperci pomagają samorządom w przygotowaniu miejskich planów adaptacji do zmian klimatu, prace nad dokumentem strategicznym dla ośmiu dużych miast woj. śląskiego przekroczyły półmetek. Na podstawie tego opracowania ośrodki miejskie będą mogły aplikować o środki na projekty ukierunkowane na adaptację miasta do zmian klimatu.
Miejskie plany adaptacji do zmian klimatu
Projekt „Opracowanie planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców” jest największym tego typu przedsięwzięciem w Europie. Jego celem jest ocena wrażliwości i podatności na zmiany klimatu badanych miast i zaplanowanie działań adaptacyjnych, adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń.
Miejskie plany adaptacji do zmian klimatu (MPA) mają umożliwić m.in. zabezpieczenie miast przed skutkami ekstremalnych zjawisk pogodowych. Wśród miast współpracujących z IETU przy tej inicjatywie znalazły się m.in. Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Katowice, Mysłowice, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie i Sosnowiec.
Projekt rozpoczął się w styczniu 2017 roku, a pierwszy rok spędzono głównie na diagnozowaniu problemu, zbieraniu i analizie olbrzymiej liczby danych meteorologicznych, hydrologicznych oraz wieloźródłowej dokumentacji skutków oddziaływania zjawisk klimatycznych na rozmaite sektory miasta. Otrzymane ekspertyzy pozwoliły na ocenę zmieniającego się klimatu i zarazem na rozpoznanie indywidualnych zagrożeń obserwowanych w poszczególnych miastach.
Sektory najbardziej podatne na zmiany klimatyczne
Kolejnym etapem było zidentyfikowanie sektorów najwrażliwszych na rozmaite uwarunkowania pogodowe, w tym np. na zjawiska ekstremalne, jak fale upałów, fale zimna, deszcze ulewne i nawalne, burze i silny wiatr, powodzie od strony rzek i powodzie miejskie.
Jak wynika z danych IETU, w przypadku ośmiu miast śląskich do sektorów o największej wrażliwości klimatycznej zalicza się: gospodarkę wodną (8 miast), zdrowie publiczne, czyli bezpieczeństwo i zdrowie mieszkańców (7 miast), transport (6 miast) oraz energetykę (3 miasta).
Indywidualne predyspozycje do adaptacji
Następną fazą projektu była weryfikacja potencjału adaptacyjnego danego miasta, czyli tego, w jaki sposób potrafi ono niwelować konsekwencje oddziaływania zmian klimatycznych, oraz tego, czy umie wykorzystywać ich pozytywne rezultaty. W ocenie indywidualnych predyspozycji miast do radzenia sobie ze zmianą klimatu uwzględniono takie czynniki jak: zasoby finansowe miasta, przygotowanie służb miejskich, mechanizmy informowania i ostrzegania o zagrożeniach środowiskowych czy różnego typu infrastruktura.
Dr inż. Justyna Gorgoń, koordynatorka prac zespołu w Instytucie Ekologii Terenów Uprzemysłowionych, poinformowała, że oceniono też potencjalne konsekwencje zagrożeń klimatycznych, w tym zjawisk ekstremalnych.
Jak tłumaczy: – Pod uwagę brano szkody i straty mienia, straty finansowe i koszty działań naprawczych, konieczność odtworzenia zasobów środowiskowych, a także skutki niekorzystnego wpływu na zdrowie ludzi. Na tej podstawie ustalono, w których komponentach czterech najbardziej wrażliwych sektorów działania adaptacyjne muszą zostać podjęte i w jakim czasie – wyjaśniła.
Od stycznia br. trwają prace nad wyborem rozwiązań adaptacyjnych – technicznych, inwestycyjnych, organizacyjnych oraz edukacyjnych. Zostaną one zamieszczone w tzw. opcjach adaptacyjnych, spośród których miasto będzie mogło dobrać odpowiednie instrumenty wzmacniające jego potencjał adaptacyjny. Jednocześnie umożliwi to zwiększenie odporności miasta na zagrożenia związane ze zmianami klimatu.
Szczyt klimatyczny w Katowicach
W grudniu odbędzie się w Katowicach Szczyt Klimatyczny, w którym weźmie udział ok. 25 tys. uczestników z całego świata. Jego tematem będzie realizacja Porozumienia paryskiego – emitowanie dwutlenku węgla równe jego pochłanianiu, tak by do końca wieku temperatura na świecie nie wzrosła więcej niż o dwa st. Celsjusza w porównaniu ze stanem sprzed rewolucji przemysłowej.
Realizatorzy projektu chcą, by miejskie plany adaptacyjne były gotowe przed rozpoczęciem szczytu.
Wanda Jarosz, rzeczniczka katowickiego Instytutu wyjaśnia: – Katowice, jako gospodarz szczytu, będą dysponowały już dokumentem MPA opracowanym w projekcie. Dla Ministerstwa Środowiska będzie to także okazja, aby pokazać cały projekt, który jest unikatowy w skali świata, gdyż w jednym roku dostarcza 44 miastom plany adaptacji do zmian klimatu – wyjaśniła.
Zmiany klimatu dotykają przede wszystkich dużych miast
Specjaliści uważają, że to właśnie duże miasta i obszary metropolitalne są szczególnie narażone na zmiany klimatu – głównie na ekstremalne temperatury, fale upałów, deszcze, nawałnice, powodzie i podtopienia. Przyczynia się do tego bowiem najliczniejsza koncentracja ludności, zabudowy i infrastruktury.
Ze względu na wysoki stopień zurbanizowania zmiany klimatyczne będą miały wpływ nie tylko na dynamikę rozwoju miast, lecz także na kondycję ekonomiczną państwa oraz na jakość życia mieszkańców. Według danych Instytutu obecnie w Polsce ok. 23 mln osób, tj. ponad 60 proc. populacji kraju, to mieszkańcy miast.
Konsekwencje zmian klimatycznych dla mieszkańców miast
Zdaniem ekspertów zapowiadany wzrost temperatury powietrza na terenach silnie zurbanizowanych spowoduje obniżenie standardu życia i odbije się negatywnie na zdrowiu zamieszkujących je ludzi. Szczególnie narażone są osoby powyżej 65. roku życia, dzieci, osoby cierpiące na choroby układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, a także osoby bezdomne.
A.I., źródła: PAP, IETU.
