Dawna chińska architektura była harmonijnym pomostem między ziemią a niebem, człowiekiem a środowiskiem naturalnym. Na zdjęciu światynia w Zhujiajiao, Chiny (Rikke Filbært / Unsplash)
Współczesne dzieła architektoniczne pną się ku niebu, ukazując swoją dominację nad nami, zwykłymi ludźmi. Nie łączą nas z niebiosami, zdają się rzucać niebiosom wyzywanie do walki.
Przez tysiące lat Chińczycy rozwijali swój własny styl architektoniczny. Opierali się na doktrynie taoizmu i buddyzmu, co odzwierciedla się w chińskim sposobie myślenia, zgodnie z którym niebiosa, ziemia i istoty ludzkie są ze sobą blisko powiązane. Ten styl powielono w Japonii, Korei i w większości krajów azjatyckich.
Harmonia pomiędzy Niebem a Ziemią
W „I Cing, Księdze przemian” i w innych pismach zapisano, że starożytni ludzie działali zgodnie z prawami niebios, ziemi, natury i pór roku. Filozofia taoistyczna opierała się na kluczowym elemencie, który zapoczątkowuje istnienie niebios, ziemi i ludzi.
Konfucjanizm implikował zasadę harmonii pomiędzy niebem a ziemią. Natura jest wielkim kosmosem, a człowiek małym. Istota ludzka jako miniatura natury musi żyć i działać w obrębie praw natury oraz tego kosmosu.
Te tradycyjne podejścia dotyczyły wszystkich sfer chińskiego życia, wliczając w to architekturę. Budynek oprócz odpowiedniej lokalizacji i praktycznego zastosowania musiał pozostawać w harmonii z naturą zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz.
Chińscy architekci wpisywali elementy kosmosu w każdą strukturę. Od prymitywnych jaskiń i prostych budynków po złożone konstrukcje w chińskiej architekturze znajdziemy konsekwentnie wtopione elementy nawiązujące do tematyki wszechświata. Architektura miała w bardzo realistyczny sposób stanowić miniaturę tego kosmosu.
Na dachach domów stawiano cztery mityczne stworzenia: czarnego żółwia, cynobrowego kanarka, białego tygrysa i zielonego smoka, które reprezentowały cztery strony świata i miały chronić dom. Zdjęcie z Zakazanego Miasta w Pekinie, Chiny (Gigi / Unsplash)
Strony świata
W całej chińskiej architekturze zaczynano od stron świata – północy, południa, wschodu i zachodu. Architekci korzystali z wytycznych, które zawczasu precyzyjnie przygotowywali astrologowie. W przeciwieństwie do dzisiejszych map, południe było na górze, północ na dole, zachód z prawej strony, a wschód z lewej.
Opierając się na lokalizacji Chin na półkuli północnej, Chińczycy wierzyli, że łagodny klimat – cieplejsze zimy i wiatr wiejący w lecie od strony regionów południowych – pochodzi z niebios. Toteż południe było punktem odniesienia dla wszystkich budowli.
Na ogół architekci stawiali ściany od północy, zachodu i wschodu, a wejście skierowane było na południe. Sprawiało to, że różne zjawiska pogodowe, takie jak północne wiatry czy inne niekorzystne warunki, nie oddziaływały na temperaturę w domu.
Aby zapobiegać kataklizmom pogodowym, na dachach domów stawiano cztery mityczne stworzenia, jako duchy ochronne reprezentujące cztery strony świata. Czarny żółw umieszczany był na północy, cynobrowy kanarek (tłumaczone również jako cynobrowy ptak) na południu, biały tygrys na zachodzie i zielony smok na wschodzie.
Wspaniale żółte dachówki zarezerwowane były dla budowli cesarskich, Zakazane Miasto, Pekin (Ronnie Macdonald z Chelmsford w Wielkiej Brytanii, CC BY 2.0 / Wikimedia)
Dachówki
Pierwsze gliniane dachówki pojawiły się około 3 tys. lat temu. Później dachy domów zabezpieczano trawą ylang-ylang zmieszaną z gliną i kamieniami. Wkrótce dachówki udoskonalono, pokrywając je szkliwem lub lakierem w różnych odcieniach.
Dachówki łączono gwoźdźmi i często dekorowano motywami zwierzęcymi i roślinnymi, co miało chronić budynek przed katastrofami naturalnymi.
Specjalne wzory, jak np. wspaniale żółte dachówki, które do dziś możemy oglądać na budynkach w Zakazanym Mieście w Pekinie, zarezerwowane były dla budowli cesarskich. Natomiast dachówki na Świątyni Nieba w Pekinie są niebieskie.
Drewno – podstawowy materiał konstrukcyjny
Podstawowym materiałem konstrukcyjnym używanym przez chińskich architektów było drewno. W Chinach rosło wiele lasów, więc surowiec ten był łatwo dostępny. Wybierano drewno jako naturalny materiał konstrukcyjny, ponieważ wydzielało przyjemny zapach wewnątrz budynku. Również jego struktura i blask wnosiły do domu atmosferę życia w bliskości z naturą. Dla architektów drewno było żywym materiałem budowlanym, który oddychał, wchłaniał i wypierał wilgoć. Miało to jednak swoje wady, gdyż większość domów można było łatwo podpalić.
Technologia budowy szkieletowej pozwalała na wznoszenie z drewnianych bali dużych, otwartych konstrukcji oraz pomieszczeń. Zdjęcie ilustracyjne (Justin Lim / Unsplash)
Budowa szkieletowa
Chińscy architekci woleli konstruować domy, zaczynając od stawiania szkieletu, gdyż przynosiło to budowniczym wiele korzyści. W przeciwieństwie do pełnych konstrukcji kamiennych, wznoszony szkielet miał belki i filary, które służyły do przenoszenia ciężaru w określone punkty nacisku. Ta metoda konstrukcyjna pozwalała na budowę dużych i otwartych pomieszczeń.
Dawna architektura chińska łagodnie wtapiała się w naturalny krajobraz i naprawdę harmonizowała istoty ludzkie z ich światem oraz niebiosami.
Tekst oryginalny ukazał się w anglojęzycznej edycji „The Epoch Times” dnia 2019-08-12, link do artykułu: https://www.theepochtimes.com/chinese-architecture-miniature-cosmos_1529839.html
