Nowatorski wynalazek Tesli rozwiązał zagadkę jajka Kolumba i pomógł serbskiemu wynalazcy pozyskać fundusze na badania (Jacek Swadźba / Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych)
W Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych w województwie śląskim pojawiła się replika urządzenia autorstwa serbskiego wynalazcy Nikoli Tesli, dzięki któremu rozwiązał on słynną zagadkę „jajka Kolumba”. Wykorzystując wirujące pole magnetyczne, wprawił on w ruch leżące jajko, które następnie ustawiło się w pionie.
Replika urządzenia, która właśnie trafiła do muzeum w Łaziskach Górnych, została opracowana w spółce Damel z Dąbrowy Górniczej przez inż. Janusza Zarychtę, przy wsparciu Daniela Kiełpińskiego, konsultanta ds. naukowych Muzeum Energetyki w Łaziskach Górnych.
Reprodukcje tego urządzenia można oglądać w niewielu miejscach na świecie – m.in. w Muzeum Nikoli Tesli w Belgradzie, Muzeum Techniki w Zagrzebiu, Centrum Pamięci Nikoli Tesli w Smiljan oraz w Muzeum Ann Arbor Hands-On w Michigan.
Historia „jajka Tesli”
Nikola Tesla był genialnym serbskim wynalazcą, na którego koncie jest wiele urządzeń i odkryć kluczowych dla rozwoju cywilizacji, takich jak elektrownia wodna, radio, transformator Tesli, zdalne sterowanie, lampa neonowa, promienie X, świetlówka. Tesla miał także wielki wkład w rozwój robotyki. Jednak najbardziej znany jest z pracy nad podstawami generowania i przesyłu prądu przemiennego, a także ze związanego z tym przedsięwzięciem projektu silnika elektrycznego.
Tesla potrzebował pieniędzy na swoje badania i wynalazki, stąd wielką rolę w jego karierze odegrała umiejętność pozyskiwania sobie przychylności mecenasów jego pracy. Przykładem jego talentu w tej materii była historia związana z finansowaniem silnika elektrycznego, napędzanego prądem przemiennym.
Pod koniec lat 80. XIX w. badania Tesli sponsorowali adwokat Charles Peck i kierownik spółki Western Union Alfred Brown. Nie byli oni jednak przekonani co do potrzeby inwestowania w silnik elektryczny Tesli wykorzystujący prąd przemienny. Aby zyskać ich aprobatę, Tesla zaprezentował im efektowne wykorzystanie w praktyce swoich teorii.
Najpierw spytał swoich mecenasów, czy znają zagadkę o jajku Kolumba. Zgodnie z legendą Krzysztof Kolumb, aby przekonać krytyków wyprawy do Nowego Świata, wezwał ich do postawienia jajka na sztorc. Po tym jak im się to nie udało, Kolumb postawił jajko, nadtłukując jego skorupkę, czym przekonał królową Hiszpanii Izabelę do wsparcia jego wyprawy.
Tesla z kolei zaproponował, że postawi jajko bez potrzeby jego stłuczenia. W swoim eksperymencie do wprawienia jajka w ruch rotacyjny wykorzystał wirujące pole magnetyczne pochodzące od zasilanych dwufazowym prądem przemiennym czterech cewek, które zostały nawinięte na żelaznym rdzeniu toroidalnym. Cewki te znajdują się pod stolikiem, na którym ustawione jest miedziane jajko. Prąd płynący przez cewki powodował, że jajko zaczynało się obracać z dużą prędkością, w rezultacie czego podniosło się, obracając wokół głównej osi. Oczarowani tym pokazem Peck i Brown zdecydowali się na ufundowanie dalszych badań wynalazcy.
M.J., źródła: PAP; W. Bernard Carlson, „Tesla: Inventor of the Electrical Age”; muzeumenergetyki.pl.
