W Rzymie prezentacja książki o damie polskiej kultury i nauki Karolinie Lanckorońskiej

„Karolina Lanckorońska. W służbie nauki i Polski” – to tytuł tomu poświęconego jednej z najwybitniejszych postaci włoskiej Polonii, ambasadorce polskiej kultury, historyk i mecenas sztuki, która zmarła w 2002 roku w Rzymie w wieku 104 lat. Książkę zaprezentowano w poniedziałek w Instytucie Polskim w Wiecznym Mieście.

Redaktorem polsko-włoskiego tomu jest historyk Wojciech Biliński, a współautorem Paweł Pencakowski. Obaj autorzy książki-albumu to byli stypendyści Lanckorońskiej.

Książkę dedykowaną wielkiej damie polskiej kultury i nauki w związku ze zbliżającą się 20. rocznicą jej śmierci wydał Instytut Polski nad Tybrem, obchodzący właśnie 30-lecie działalności, przy wsparciu Fundacji Rzymskiej Margrabiny J. S. Umiastowskiej.

Karolina Maria Adelajda Franciszka Ksawera Małgorzata Edina Lanckorońska urodziła się w arystokratycznej rodzinie w 1898 roku w Buchberg am Kamp w Austrii. W Wiedniu studiowała historię sztuki i tam zrobiła doktorat, a w 1935 roku habilitowała się na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie także pracowała.

Po wybuchu II wojny światowej i wkroczeniu Armii Czerwonej do Lwowa zaczęła działać tam w konspiracji. Należała do Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej. W 1942 roku została aresztowana w Stanisławowie (według innych źródeł w Kołomyi – przyp. redakcji) przez gestapo, a potem przewieziono ją do niemieckiego obozu Ravensbrück. Prowadziła tam lekcje historii sztuki.

Z obozu została zwolniona pod koniec wojny. Swoje przeżycia opisała w książce „Wspomnienia wojenne”. Gdy odzyskała wolność i zamieszkała we Włoszech, nawiązała współpracę z 2 Korpusem Polskim generała Władysława Andersa; była oficerem prasowym. Zaangażowała się między innymi w pomoc dla byłych żołnierzy, by mogli podjąć naukę. Dzięki niej ponad tysiąc z nich rozpoczęło studia na uniwersytetach w Rzymie, Bolonii i Turynie.

Karolina Lanckorońska była jedną z inicjatorek i fundatorek utworzenia w Wiecznym Mieście Polskiego Instytutu Historycznego, którego została dyrektorem. Wspierała także różne emigracyjne instytucje, fundowała stypendia dla polskich naukowców. Jednocześnie przez kolejne dekady prowadziła własną pracę naukową.

W 1994 roku przekazała Polsce zachowaną część kolekcji dzieł sztuki zgromadzonej przez jej ojca w Wiedniu. Dzieła, w tym dwa Rembrandta, otrzymał Zamek Królewski w Warszawie. Obdarowała także m.in. zamek na Wawelu, Bibliotekę Jagiellońską, Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Wojska Polskiego, Polską Akademię Umiejętności.

W 1997 roku, gdy kataklizmy nawiedziły zarówno Polskę, jak i Włochy, przekazała pieniądze na pomoc dla obiektów sakralnych, które ucierpiały w wyniku powodzi we Wrocławiu i trzęsienia ziemi w Asyżu.

Otrzymała liczne polskie odznaczenia, wśród nich Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Krzyż Armii Krajowej.

Zmarła 25 sierpnia 2002 roku w Rzymie.

Dyrektor Instytutu Polskiego Łukasz Paprotny powiedział PAP, że Karolina Lanckorońska była „wieloletnią ambasador polskiej nauki i kultury w Wiecznym Mieście”.

„Chociaż Instytut Historyczny w Rzymie zakończył działalność po śmierci pani profesor, a biblioteka trafiła do zbiorów krajowych, jestem przekonany, że Rzym nadal pozostaje jej miastem” – dodał szef polskiej placówki nad Tybrem.

Z Rzymu Sylwia Wysocka, PAP.