Gromada galaktyk Abell 1314 znajduje się w gwiazdozbiorze Wielkiej Niedźwiedzicy, w odległości ok. 460 mln lat świetlnych od Ziemi. Jest źródłem emisji fal radiowych na dużą skalę, co zostało spowodowane połączeniem z inną gromadą. Nietermiczna emisja fal radiowych wykrywana za pomocą teleskopu LOFAR jest pokazana na czerwono i różowo, a emisja termiczna promieniowania rentgenowskiego wykryta za pomocą teleskopu Chandra jest pokazana w kolorze szarym, nałożonym na obraz optyczny (Amanda Wilber / LOFAR Surveys Team: https://www.lofar-surveys.org/gallery.html?file=static/gallery/A1314_irg-GIMP2-crop-no-labels.png)
Nowa mapa nieba, ukazującą setki tysięcy dotychczas nieznanych galaktyk, została przygotowana przez międzynarodowy zespół astronomów z 18 krajów świata. W projekcie wzięli udział badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
O wynikach pracy astronomów poinformował w przesłanej PAP informacji prasowej Uniwersytet Jagielloński.
Nowe mapy nieba radiowego ukazują setki tysięcy dotychczas nieznanych galaktyk. Pozwalają na nowo spojrzeć na problemy współczesnej astrofizyki, takie jak fizyka czarnych dziur czy ewolucja gromad galaktyk. Dane, w oparciu o które przygotowano nowe mapy nieba, pochodzą z pierwszej fazy wielkiego radiowego przeglądu nieba o niespotykanej dotychczas czułości. Realizowany on jest przy użyciu interferometru LOFAR (The LOw Frequency ARray).
Radioastronomia pozwala dojrzeć niedostępne dla instrumentów optycznych procesy zachodzące we Wszechświecie. W ramach pierwszej części nowego przeglądu nieba LOFAR obserwował czwartą część północnej półkuli niebieskiej – na niskich częstotliwościach radiowych (fale o długości ponad metra, poniżej 250 MHz). Dotychczas opublikowano ok. 10 proc. wszystkich zebranych danych. Zawierają one ok. 300 tys. radioźródeł – w przeważającej większości są to odległe galaktyki, z których sygnały radiowe podróżowały do Ziemi przez miliardy lat.
W opracowywaniu danych brali udział polscy naukowcy z Krakowa i Torunia.
Międzynarodowy Teleskop LOFAR składa się z europejskiej sieci anten radiowych połączonych siecią optyczną wysokich prędkości, rozciągającą się przez siedem krajów. LOFAR został zaprojektowany, zbudowany i jest zarządzany przez Holenderski Instytut Radioastronomii – ASTRON, a jego centralna część znajduje się w Exloo w Holandii.
Galaktyka spiralna M51 w obszarze pola HETDEX – Hobby-Eberly Telescope Dark Energy Experiment (Tim Shimwell i LOFAR Surveys Team / LOFAR Surveys Team: https://www.lofar-surveys.org/gallery.html?file=static/gallery/M51_deep_Blues_r.png)
Celem pracującego przy LOFAR zespołu badawczego jest opracowanie wysokorozdzielczościowych map całego północnego nieba – powinno to pozwolić na ukazanie 15 mln radioźródeł, wśród których mogłyby się znaleźć np. najstarsze znane czarne dziury.
Astronomowie zwracają również uwagę na to, że LOFAR daje możliwość wykrywania większej liczby galaktyk niż dotychczas.
Źródła: PAP, Uniwersytet Jagielloński, LOFAR Surveys.
