Szef MSZ: Ryzyko wojny na obszarze OBWE większe niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 30 lat

Wydaje się, że ryzyko wojny na obszarze OBWE jest obecnie większe niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 30 lat – stwierdził w czwartek w Wiedniu szef MSZ Zbigniew Rau. Zapowiedział zaangażowanie polskiego przewodnictwa w OBWE w rozwiązywanie wyzwań dotyczących bezpieczeństwa w Europie Wschodniej.

Rau zapowiedział też otwartość na dialog i gotowość do przedstawienia w tym celu inicjatyw. Podkreślił, że od kilku tygodni mamy do czynienia z możliwością poważnej eskalacji militarnej w regionie Europy Wschodniej.

Na posiedzeniu Stałej Rady OBWE Rau zaprezentował priorytety polskiego przewodnictwa w tej organizacji. Nawiązał do historii Polski oraz do jej doświadczenia oporu wobec imperialnych aspiracji sąsiadów i podporządkowania się obcemu mocarstwu. Podkreślił rolę zerwania żelaznej kurtyny dla Polski i Europy Środkowej.

„To był właśnie ten moment, w którym miały miejsce bardzo tragiczne epizody w naszej historii, kiedy władze komunistyczne otworzyły ogień do demonstrujących robotników, przedstawicieli tego samego narodu, w Gdańsku i Gdyni w 1970 roku oraz w 1981 roku w kopalni ‘Wujek’ w Katowicach” – mówił, wskazując, że to doświadczenie Polski powinno być dokładnie przestudiowane przez wszystkich, którzy mogą sądzić, że użycie siły przeciwko własnym ludziom jest dobrą opcją i przyniesie trwałe rozwiązania.

„Ponieważ jesteśmy narodem o traumatycznej historii, który bardzo skorzystał na pokoju w Europie, doskonale wiemy, które propozycje służą pokojowi, a które mu zagrażają. Będziemy dzielić się tym doświadczeniem podczas naszego przewodnictwa w OBWE” – zapowiedział szef polskiej dyplomacji.

Rau zaznaczył, że obecnie państwa OBWE mierzą się ze szczególnymi zagrożeniami dla pokoju i bezpieczeństwa. Wymienił wśród nich przedłużające się konflikty, konfrontacje wojskowe, radykalizację, terroryzm, postępującą erozję reżimów kontroli zbrojeń, skutki pandemii COVID-19 oraz głębokie naruszenia praw człowieka i podstawowych wolności jednostek. Wskazał, że prowadzą one do rosnącej niepewności, nieprzewidywalności, podziałów i lęków narastających w naszych społeczeństwach.

„Wydaje się, że ryzyko wojny na obszarze OBWE jest obecnie większe niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 30 lat” – stwierdził szef MSZ.

Zapewnił, że polskie przewodnictwo nie będzie obojętne na obawy dotyczące bezpieczeństwa zgłaszane przez jakiekolwiek uczestniczące państwo.

Mówiąc o Ukrainie, Rau podkreślił, że OBWE jest dobrze przygotowana do pomocy w łagodzeniu istniejących sporów. Deklarował skupienie się na pokojowym rozwiązaniu konfliktu na Ukrainie i wokół niej, zgodnie z porozumieniami mińskimi i z pełnym poszanowaniem suwerenności, integralności terytorialnej i jedności tego kraju w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową.

Szef MSZ wyraził uznanie dla Specjalnej Misji Obserwacyjnej OBWE na Ukrainie (SMM). Zaapelował o przedłużenie jej mandatu poza 31 marca. Wymienił też Gruzję, Naddniestrze i Górski Karabach jako miejsca, gdzie należy wzmocnić wysiłki zmierzające do ustanowienia trwałego pokoju. Jak dodał, również ostatnie wydarzenia w Kazachstanie wzbudziły duże obawy.

„Od kilku tygodni mamy do czynienia z możliwością poważnej eskalacji militarnej w Europie Wschodniej. Analitycy wojskowi wskazali na duże zwiększenie liczby wojsk w regionie. W ostatnim czasie słyszeliśmy żądanie gwarancji bezpieczeństwa związanych z ważną częścią obszaru OBWE oraz ponowny dyskurs o strefach wpływów” – powiedział Rau. Zaznaczył, że te aspekty wymagają poważnej międzynarodowej oceny i właściwej reakcji opartej na zasadach prawa międzynarodowego. Jak wskazał, problem nie dotyczy jednego czy dwóch krajów, ale stanowi wyzwanie dla stabilności i bezpieczeństwa systemu europejskiego.

Stwierdził, że OBWE jest odpowiednią platformą do omawiania kwestii dotyczących bezpieczeństwa i środków budowy zaufania.

„Polskie przewodnictwo, w porozumieniu z państwami uczestniczącymi, zapewni, że OBWE będzie odgrywać rolę w rozwiązywaniu bieżących wyzwań bezpieczeństwa w Europie Wschodniej. Będziemy otwarci na dialog i gotowi do przedstawienia inicjatyw zmierzających do osiągnięcia wzajemnego zrozumienia i złagodzenia napięć na obszarze OBWE” – zadeklarował Rau.

Nawiązał też do trzech wymiarów działalności OBWE: sfery konfliktów wojskowych i politycznych, kwestii ekonomicznych oraz praw człowieka. Kładł nacisk na kwestię ulżenia cywilom poszkodowanym w wyniku przedłużających się konfliktów – szczególnie kobietom, dzieciom, osobom starszym czy niepełnosprawnym.

Zapowiedział też działania na rzecz rozwoju polityki klimatycznej i energetycznej, które według niego są kluczowe dla bezpieczeństwa i stabilności uczestniczących państw.

Rau apelował także o szybkie dokonanie niezbędnych reform dotyczących budżetu organizacji. Podkreślał, że OBWE nie będzie efektywna, jeśli poświęci zbyt dużo czasu na dyskusje budżetowe kosztem działań.

Źródło: PAP.