Metsamor jest chronionym stanowiskiem archeologicznym o statusie rezerwatu archeologicznego (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
Jedną z największych obecnie znanych pradziejowych konstrukcji z początków epoki żelaza, czyli sprzed ok. 3 tys. lat, w Armenii odkrył armeńsko-polski zespół archeologów w Metsamor. Być może budowla pełniła funkcję administracyjno-magazynową – przypuszczają naukowcy.
Archeolodzy nie odsłonili budowli w całości – szacują, że odkryli 30 proc. jej powierzchni – na razie jest to ok. 450 m kw. Konstrukcję tworzy co najmniej pięć pomieszczeń.
Stanowisko archeologiczne znajduje się we wsi Taronik niedaleko obecnego miasta Metsamor. Na zdjęciu w tle elektrownia atomowa w Metsamor i góra Aragac – niegdyś wulkan, który utworzył warstwę pumeksu na stanowisku (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
„Jest to jedna z największych obecnie znanych konstrukcji z początków epoki żelaza odkrytych na terenie Armenii. W najniższej części wykonano ją z kamieni. Mury osiągają nieco powyżej jednego metra grubości, co pozwala sądzić, że mogła być to budowla piętrowa” – opisuje PAP kierownik wykopalisk dr hab. Krzysztof Jakubiak z Instytutu Archeologii UW.
Konstrukcja powstała między XI a IX w. p.n.e. Na początku IX w. p.n.e. z budynku przestano korzystać. Być może ma to związek ze zdobyciem osady prawdopodobnie przez króla Urartu (biblijnego królestwa Ararat) – Argiszti I.
W okresie świetności od IV do II tys. p.n.e. osada zajmowała ponad 10 ha i otoczona była przez mury cyklopie (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
„Opuszczenie budynku odbyło się w sposób zaplanowany i zorganizowany, bo w czasie wykopalisk znaleźliśmy tylko pojedyncze zabytki – większość przedmiotów usunięto” – opowiada naukowiec. Dodaje, że fakt uprzątnięcia podłóg utrudnia obecnie archeologom ustalenie funkcji, jaką badana budowla pełniła. Jakubiak liczy, że pomocne w odpowiedzi na to pytanie będą przyszłoroczne wykopaliska.
„Przypuszczamy, że był to budynek administracyjno-magazynowy. Wiemy, że posiadał również zaplecze kuchenne” – opisuje.
We wczesnym okresie żelaza od XI do IX w. Metsamor rozrosło się do prawie 100 ha (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
Wiele zabytków, z różnych okresów, udało się odkryć wokół monumentalnej budowli wśród zrujnowanych domów mieszkalnych użytkowanych w różnych okresach. Kościaną szpilę z głową w kształcie kaczki archeolodzy znaleźli w jamie odpadkowej z IX-VI w. p.n.e., z kolei masywne bransolety z brązu (każda o wadze pół kilograma!) z XI-IX w. p.n.e. – na dnie ogromnego naczynia zasobowego.
„Prawdopodobnie w ostatnim okresie użytkowania naczynie to było wykorzystywane jako schowek” – przypuszcza Jakubiak.
Przed ok. 3 tys. lat Metsamor było jednym z najważniejszych centrów kulturowych i politycznych w dolinie Araksu (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
Uwagę naukowców zwróciły też szklane paciorki importowane z terenów dzisiejszego Libanu.
Podobnie jak w większości stanowisk archeologicznych wśród odkrywanych zabytków dominowały fragmenty naczyń ceramicznych. Te pochodziły z czasów, kiedy Metsamor wchodziło w skład królestwa Urartu.
Archeolodzy przypuszczają, że odkryta budowla pełniła rolę administracyjno-magazynową (dzięki uprzejmości Marcina Klebby)
Metsamor jest chronionym stanowiskiem archeologicznym o statusie rezerwatu archeologicznego. Wykopaliska w jego obrębie prowadzone są od 1965 roku. W okresie świetności od IV do II tysiąclecia p.n.e. osada zajmowała ponad 10 hektarów i otoczona była przez mury cyklopie. We wczesnym okresie żelaza od XI do IX w. Metsamor rozrosło się do prawie 100 hektarów. Centralną część w postaci twierdzy otaczały kompleksy świątynne z siedmioma sanktuariami. W tym czasie było to jedno z najważniejszych centrów kulturowych i politycznych w dolinie Araksu. Miejsce było stale zasiedlane aż do XVII w.
Autor: Szymon Zdziebłowski, PAP.
